2121402311

54 REFERATY

do lat dziewięćdziesiątych. I podobnie jak ta z okresu PRL (choć rzadziej od niej) drukuje ona czasem również opracowania — z reguły popularyzatorskie i publicystyczne. Rozważając jej funkcje rynkowe, warto jednak pamiętać, że w kwestii szybkości informacji dziś już wyprzedzają ją portale - prócz tych wymienionych, niesłusznie dotąd przeze mnie przemilczany, bo przecież pierwszy chronologicznie Wirtualny Wydawca (www.wirtualnywydawca.pl). Jako źródła dostępne w sieci, godne wykorzystania także w pracy naukowej, mogą być wymienione również strony internetowe Polskiej Izby Książki (www.pik.org.pl), Instytutu Książki (instytutksiazki.pl) oraz Portal Księgarski (www.ksiazka.net.pl). Z prasą branżową (podkreślę: między innymi z nią!) od wielu lat kojarzy się postać Bogdana Klukowskiego, autora wielu zamieszczonych tam erudycyjnych tekstów poświęconych sytuacji książki w globalnej wiosce oraz rynkom poszczególnych krajów. Jest on również autorem Książki w świecie współczesnym, pozycji z założenia niezbyt obszernej i utrzymanej w konwencji popularnej, pozwalającej jednak wypełnić niejedną lukę w piśmiennictwie (Klukowski, 2003).

Z niewymienionych dotąd opracowań naukowych na temat rynku książki po 1989 r. wspomnieć trzeba jeszcze przynajmniej o kilku publikacjach. Trzy spośród nich traktują o istotnych segmentach. Michał Zając w swej Promocji książki dziecięcej nie ograniczył się do spraw polskich, analizując m.in. kontekst kultury masowej i produktu totalnego w dobie globalizacji, z odwołaniami do tekstów zamieszczonych w „Publishers Weekly” czy „Livres Hebdo”, ale też w „Notesie Wydawniczym” czy „Nowych Książkach” (Zając, 2000). Zdając sobie sprawę z międzynarodowych uwarunkowań, Ewelina Szyszkow-ska poświęciła analizę popularnego romansu kieszonkowego oficyn Arlekin i Pol-Nordica już realiom polskim (Szyszkowska, 2003). Kolejna publikacja to zbiór referatów z katowickiej konferencji „Problemy wydawnicze i marketing współczesnej książki naukowej” (1998), a wśród nich m.in. uwagi na tematy czasem tylko pozornie od siebie odległe: koncepcje sprzedaży (autor -Zdzisław Gębołyś), uwarunkowania ideologiczno-polityczne (i chyba koteryj-ne) wpływające na produkcję i podaż (Zbigniew Żmigrodzki), formy edytorskie i postać elektroniczna publikacji naukowych (Janusz Sowiński oraz Renata Frączek, Jolanta Gwoździk, Marek Nahotko), a także porównanie ogólnej sytuacji w tej dziedzinie w połowie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku (W. Adamiec).

Studium poświęcone promocji książki na łamach dodatków do „Gazety Wyborczej”.(„GazetaoKsiążkach”), „Rzeczpospolitej” („Rzecz o Książkach”) i „Życia” („Życie z Książkami”) w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia popełniła Magdalena Przybysz-Stawska. W jednej z konkluzji autorka stwierdziła, że współczesne formy reklamy w porównaniu z praktyką prasową z XVIII-XIX w. nie różnią się znacząco (Przybysz-Stawska, 2006, s. 234).

Zapewne nie bez zastrzeżeń odnieśliby się do tego poglądu socjologowie Bogusław Sułkowski i Andrzej Rostocki, podkreślający w swym artykule poświęconym bestsellerom (2003) coraz mocniejsze związki uniwersalnych reguł kultury masowej i mechanizmów rządzących karierami rynkowymi książek (Rostocki 2002, s. 53-54). Warto tu przypomnieć, że drugi z badaczy jest także autorem renomowanych list najlepiej sprzedających się książek (i komentarzy do tych zestawów), zamieszczanych od początku lat dziewięćdziesiątych: najpierw w łódzkim „Bestsellerze”, literackim periodyku „Ex libris”, a potem (i do dziś) w „Notesie Wydawniczym” oraz w dodatku książkowym dziennika „Rzeczpospolita”.