223428058

126

Recenzje

Monografia geografica a Republicii Popolare Romine. I. Geografia fizica. Bucuresti 1960, s. 472 + aneks 27 plansz atlasowych.

Ukazała się pierwsza część geograficznej monografii Rumunii, dotycząca geografii fizycznej kraju. Publikacja została opracowana wspólnie przez Instytut Geologii i Geografii Akademii Nauk Rumuńskiej Republiki Ludowej oraz Instytut Geografii Akademii Nauk ZSRR, przy czym na razie mamy w ręku wydanie w języku rumuńskim. Jako redaktorzy figurują na karcie tytułowej wybitni geografowie radzieccy i rumuńscy z I. Gierasimowem na czele, ale autorami są (z małymi wyjątkami) Rumuni. Lista współautorów omawianego tomu obejmuje 31 nazwisk. Układ i proporcje treści przedstawiają się w sposób następujący i obejmują następujące ilości stron: Położenie geograficzne, powierzchnia i granice — 6, Historia rozwoju geografii w Rumunii — 48, Toponymia i jej aspekty geograficzne — 30, Hipsometria — 12. Geologia — 42, Geomorfologia — 110, Klimat — 120, Hydrografia — 84, Gleby — 80, Roślinność — 48, Fauna — 30, Regionalizacja fizycz-nogeograficzna — 96. Jak widać, układ wykazuje pewne dysproporcje, a książka, zgodnie z tytułem, ma charakter monografii przyrodniczo-geograficznej, a nie geografii fizycznej we właściwym tego słowa znaczeniu. Pod tym względem przypomina ona tom 1 Encyklopedii Polskiej, wydany w roku 1912 przez Akademię Umiejętności w Krakowie pt. Geografia fizyczna Ziem Polskich i charakterystyka fizyczna ludności, ale bez części antropologicznej. Opracowanie jest gruntowne, dokumentacja faktograficzna w postaci tabel, wykresów, blokdiagramów, przekrojów, rysunków perspektywicznych i fotografii bardzo bogata. Monografia dostarcza znacznie obfitszych i nowocześniejszych danych od wydanej przed wojną geografii fizycznej Rumunii V. M i h a i 1 e s c u. Nasuwa się także porównanie z omawianą na łamach „Przeglądu Geograficznego”, również zbiorowo opracowaną Geografią fizyczną Litwy *, która została pomyślana w podobny sposób, choć dzieło rumuńskie jest obszerniejsze i wydane z większym nakładem kosztów. Każdy z rozdziałów obok rozważań ogólnych daje obszerny opis regionalny. W rozdziale geomorfologicznym zasługuje na uwagę tabela porównawcza tarasów rzecznych ze szkicową mapką ich zróżnicowania regionalnego oraz dobre blokdiagramy i perspektywiczne szkice (w stylu de Martonn e’a). Klimat ilustrują liczne tabele, które stanowią około 40% tekstu. W rozdziale hydrograficznym pewną niespodziankę dla czytelnika polskiego stanowią informacje o jeziorach ze szkicową mapą ich typów genetycznych. Okazuje się, że jeziora w Rumunii, co prawda łącznie z limanami, starorzeczami i zbiornikami sztucznymi, zajmują taki sam procent powierzchni kraju, jak w Polsce (1,1%) z jej pojezierzami. Ogólna powierzchnia zbiorników wody stojącej wynosi w Rumunii 2620 km2 (2300 jezior i 1150 zbiorników sztucznych — „iazuri”), przy czym zbiorników o powierzchni ponad 1 km2 jest 292. Rozdział zawiera ponadto m. in. szkicowe mapki regionalizacji wód podziemnych i regionalizacji hydrograficznej w oparciu o zasilanie podziemne rzek, transport materiałów skalnych oraz chemizm wód.

Na specjalną uwagę zasługuje kartograficzny aneks, zawierający 27 plansz, drukowanych w Rumunii i stojących na bardzo wysokim poziomie graficznym, jaki przed wojną, w tym kraju był nieosiągalny. Po opublikowaniu całości monografii aneksy mapowe stworzą prawdziwy atlas narodowy ^{1 2}. Dwie pierwsze plansze aneksu są nieciekawe (szablonowo pokazane położenie Rumunii w Europie i mapa administracyjna), ale już mapa hipsometryczna, utrzymana w barwach brunatno-fioleto-wych, jest bardzo udana. Następna z kolei schematyczna mapa hipsograficzna przed-

1

   Por. „Przegląd Geograficzny*’ t. XXXI, z. 2, s. 406—408.

2

   Pierwsza część geografii ekonomicznej Rumunii została już również opublikowana.