tynentu, jego kultura, jego siła, jego przedsiębiorczość, jego zdolność do twórczego rozprzestrzeniania się na inne kontynenty; jednym słowem, wszystko to, co stanowi o jego chwale.
Również w dzisiejszych czasach serce Europy pozostaje jedno, ponieważ, oprócz wspólnych początków, karmi się ono wspólnymi wartościami chrześcijańskimi i ludzkimi. Są to takie charakteryzujące ją wartości, jak godność osoby ludzkiej, głębokie poczucie sprawiedliwości i wolności, pracowitości, ducha przedsiębiorczości, miłości rodzinnej, posza-którą Chrystus zechciał ustanowić w Europie i który Europę kocha ze względu na jej wysiłek wkładany dla rozprzestrzenienia chrześcijaństwa po całym świecie; Ja, Biskup Rzymu i Pasterz Kościoła powszechnego, wołam z Santiago z miłością do Ciebie, stara Europo: Odnajdź siebie samą. Bądź sobą samą. Odkryj na nowo swe pochodzenie. Ożyw swe korzenie. Zacznij na nowo żyć prawdziwymi wartościami, które uczyniły chwalebną twoją historię oraz błogosławioną twoją obecność na innych kontynentach. Odbuduj twoją jedność du-nuje obecnie przywrócić jedną z tych Dróg - tą prowadzącą do Santiago de Compostela - jako model dla przyszłych akcji, zważając na jej wysoce symboliczny charakter i znaczenie dla europejskiej tożsamości i jedności.
„Zatem wzywamy władze, instytucje oraz obywateli do: 1) zaangażowania w zadanie identyfikacji szlaku do Santiago przez całą Europę; 2) ustanowienia systemu oznakowania głównych punktów szlaku używając symbolu zaproponowanego przez Radę Europy; 3) rozwoju kursów koordynowania akcją mających na celu przywrócenie i ponowną ocenę bogactwa pomników kultury oraz naturalnego środowiska w najbliższej okolicy szlaku; 4) budowy kulturalnych programów zaprojektowanych w celu ponownego odkrycia historycznego, literackiego, muzycznego oraz innego artystycznego dziedzictwa powstałego poprzez pielgrzymki do Santiago de Compostela” (Rada Europy. Deklaracja Santiago de Compostela).
Szlak Jakubowy do Composte-li to niezwykle liczna sieć mniejszych i większych pielgrzymich dróg przecinających niemal wszystkie ziemie Europy i łączących się następnie na terenie Francji w cztery wielkie szlaki, by w końcu przejść od przełęczy pi-
nowania życia, tolerancji, pragnienia współpracy i pokoju.
Kieruję mój wzrok w stronę Europy jako kontynentu, który najbardziej przyczynił się do rozwoju świata, tak na płaszczyźnie myśli, jak i na poziomie pracy, nauki i sztuki. I podczas gdy wielbię Pana za rozświetlenie jej ciemności Jego ewangelicznym światłem począwszy od czasów apostolskich, nie mogę przemilczeć obecnego kryzysu, w którym się ona miota u progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa. Dlatego też ja, Jan Paweł II, syn narodu polskiego, Polski - która zawsze uważała się za kraj europejski ze względu na pochodzenie, tradycje, kulturę i żywotne stosunki; słowiański wśród łacińskich oraz łaciński wśród słowiańskich; Ja, następca świętego Piotra na Stolicy Rzymskiej, stolicy, chową w klimacie pełnego poszanowania innych religii oraz autentycznych wolności. Oddaj Cezarowi to, co jest Cezara, a Bogu to, co jest Boga. Nie chełp się twoimi zdobyczami aż do zapomnienia o ich negatywnych konsekwencjach: nie zniechęcaj się utratą twojej wielkości w świecie czy też kryzysem społecznym i kulturowym, które są twoim udziałem. Ty sama możesz jeszcze być latarnią morską cywilizacji i bodźcem postępu świata. Inne kontynenty patrzą na ciebie i oczekują od ciebie odpowiedzi, którą święty Jakub dał Chrystusowi: »Ja mogę to uczynić«”.
Uznając doniosłe znaczenie El Camino de Santiago dla rozwoju kultury naszego kontynentu Rada Europy w 1987 roku ogłosiła go Pierwszym szlakiem Europejskim. Rada Europy propo-