242074223

Rudolf Ochman

SL^SKA STODOŁA W LUTYNI DOLNEJ

Dziwnie piękny to zabytek starej sl kiej architektury drewnianej. Zbudowana w roku 1805, co poswmadcza data wyryta na platwi pod kalenicy czyli tak zwanym ''konia". Nie wiadomo, która z lutynskich dynastii cieśli jg wybudowała, bo jest ich kilkarSkupnicy, Marcalicy, Pastuszcy, Rabusi i Jezyszcy, do dziś parajacy sie ciesiokka.' Umiejętność ciesiołki przechodziła z pokolenia na pokolenie..

Stodoła z wierzchu kryta sncokami wygłada niepokaźnię dopiero po wejscmu do środka uderza jej ogrom, ‘lagość, szerokość i wysokość oraz niezwykła, dziś ju^ nic- stosowana konstrukcja. I swojsko tu, i milo, pełno w niej ucoczego wdzięku* Inaczej, bo obco, czuję się człowiek w lutyńajcr.ej £3mkowej, rycerskiej sali hr. Taaffa, /zamienionej przez nr, Larischa na spichlerz/, a inaczej w tyir. rodzinnym, swojskim przybytku gospodarczym.

Słodtły śląskie, jakich jeszcze wiele sluzylo swemu celowi na początku bieżącego stulecia, były.to.ośmiokątne budowle drewniane o długości ćccuodzącej do 20 it, szerokości do 9 m, a wysokości do 8 nr. Ściany stodoły budowano do wysokości 2,5 m z bierwion drzewa śosnowcgo nasyconego zyv/icą i nieżwykle odpornego w naszych warunkach klimatycznych. Dolne bierwidna "przyo’-ciesze" w miejscu skrzyżowania na "węg-i.y ze zonky-m" ssoczywaly na pniach dąbowych lub dużych kamieniach morenowych jakich w Lutyni nie brak. W środkowej części stodoły, gdzie jest gumno i "stodolne dwiyrze" bierwiona ści *2ny zaci osa.ie, wpuszczano w

"nutę" słupa, "łatki" o wymiarach 0,25 V 0,25 nr zaczopowanego

✓ *

w dębowy próg. Slup "latka" ma wysokos^ 2,5 m, jest ich cztery.

Na gotowe już ściany bierwion i ."latek" pcraapdzy węglami w li-

§

nii prostej kladzino "płatwie" długości 1 5 ra o przekroju 0,25 x 0,15 m, z wydłubanymi gnlazdl.rii na czopy spoczynkowe "latek"' i czopy ruchowe "biegunów stodolnych <\j:>.*>*E.\"

Największy jednakowoż praca czekała nanieśli przy stawianiu tak zwanego "konia", ktorego zadaniem'było podtrzymywanie całej krokwiowej wiozby. "Kon" o /.i belka o długości 15nr, przekroju, 0,25 x 0,25 m, spoczywający na czopach czterech slupów sosnowych o długości Orni przekroju. 0-25 x 0,25 m wzmocni onymh "krzyżuleami" o przekroju 0,15 x 0,15 m, był montowany wewnątrz postawionych s^lan stidPły i opar y o jedna z nich.