2455029619

życia społecznego”¹. Na świadomość odrębności jako na niezbędny warunek powstania i funkcjonowania grupy wskazuje Jan Szczepański. Według niego „Grupa społeczna to pewna ilość osób (najmniej trzy), powiązanych systemami stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadające pewne wspólne wartości od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności”². Przy takim rozumieniu grupy tym, co jest najważniejsze to jej odrębność, odmienność od wszystkich. Dlatego dla powstania grupy istotna jest organizacja wewnętrzna, tzw. instytucje kontroli i wzory działania.

2. Typologia grup społecznych

Można wyróżnić trojaki dychotomiczny podział grup społecznych, o których wspomina Piotr Sztompka, oparty na rozmaitych kryteriach, takich jak:

■    liczebność grupy,

■    trwałość grupy,

■    sposób rekrutacji do grupy,

■    intensywność uczestniczenia w grupie,

■    korzyści, jakie przynosi jednostce członkostwo w grupie,

■    zorganizowanie grupy,

■    subiektywne kryteria przynależności.

Znany twórca socjologii amerykańskiej Charles Horton Cooley wyróżnia grupy pierwotne i wtórne. Grupy te mają charakter uniwersalny. Spotkać je można w niemal każdym społeczeństwie. „Taką grupą uniwersalną o podstawowym znaczeniu jest rodzina, co bez wątpienia wiąże się z właściwościami biologicznymi gatunku ludzkiego, a zwłaszcza wieloletnim okresem dochodzenia do samodzielności i dojrzałości, jakiego wymaga ludzkie dziecko. Każdy rodzi się w jakiejś rodzinie, przez długi czas pozostaje w kręgu rodziny, a potem zazwyczaj zakłada nową rodzinę”³.

Grupy pierwotne- są małymi grupami, których członkowie mają bliskie, osobiste i trwałe związki. Z powodu bliskości i trwałości związków grupy te mają duże znaczenie dla jednostki. W istocie Cooley nazwał je „pierwotnymi” dlatego, że stanowią podstawę rozwoju społecznego jednostki. Najlepszym przykładem grupy pierwotnej jest rodzina. Członkowie

1

   J. Turowski, Socjologia: małe struktury społeczne, Lublin 2001, s. 71.

2

   J. Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1970, s. 245.

3

   P. Sztompka, Socjologia: analiza społeczeństwa, Kraków 2002, s. 219.