skanowanie 10 11 15 32 (21)

142 Rozdziału

:ji życia społecznego. Na to ostatnie zjawisko zwrócili uwagę William Thomas i Florian Znaniecki, którzy wymienili następujące symptomy tego procesu:

-    istnienie konkurencyjnych, pozostających w konflikcie norm i wartości,

-    rozluźnienie więzi grupowych, alienacji, izolacji,

-    rozwój techniki,

-    spadek znaczenia instytucji religijnych,

-    wzrost postaw roszczeniowych w zakresie praw i wartości,

-    wzrost nałogów i unikanie kontroli społecznej i nadzoru,

-    wzrost indywidualizmu, zanik stopniowy konformizmu,

-    wzrost preferencji hedonistycznych, poczucia niepowodzeń, poszerzania wolności osobistej,

-    popularność filozofii sukcesu materialnego i wzrost postaw rywalizacjąnych²². Jednym z budzących najwięcej obaw patologii społecznych jest wzrost przestępczości wśród dzieci i młodzieży. Jest to zjawisko budzące coraz większy niepokój nie tylko w Polsce, lecz także w większości krajów gospodarczo wysoko rozwiniętych. Także powszechne uzależnienie od nikotyny, alkoholu i narkotyków to jeden z najpoważniejszych problemów, z którymi borykają się współczesne społeczeństwa. Można tu dodać inne zjawiska, takie jak: agresja i przemoc w szkołach, występująca już nawet w szkołach podstawowych, prostytucja młodzieży i dzieci oraz działalność subkultur młodzieżowych i sekt. Szczególnie subkultury młodzieżowe zauważalne są na ulicach w okresie wakacji. Prawie każdy młody człowiek należy do jednej z subkultur, z wyboru lub z konieczności, np. „fala” w wojsku. Wystarczy, że ktoś przyjmie określony sposób ubierania się lub uczesania, zainteresuje się muzyką, np. sataniści, to wystarczy, by był odbierany i postrzegany jako członek grupy młodzieżowej, której działalność jest zazwyczaj szkodliwa²³.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego we współczesnych czasach tak szybko rozprzestrzeniają się te i inne zjawiska patologiczne. Niewątpliwie sprzyja im obecny relatywizm czy też mniejszy rygoryzm moralny, zanik wieku uniwersalnych wartości zawartych w Dekalogu oraz Piśmie Świętym, upadek uznawanych autorytetów, erozja wielu instytucji społecznych (rodziny, Kościoła i państwa) oraz ciągłe zmiany prawa, gdzie dopuszcza się takie praktyki jak aborcję czy eutanazję, które stoją w sprzeczności z naczelną zasadą odnowy życia²⁴. Zjawiskom i patologiom społecznym sprzyja także stosunkowo łatwy w większości krajów dostęp do alkoholu i innych substancji odurzających, w tym także narkotyków, oraz coraz powszechniejsze naśladownictwo różnych zachowań i postaw' przejmowanych ze współczesnych mass mediów, w tym szczególnie z intemetu.

‘² Zob. W. Thomas, F. Znaniecki, Chłop polski w Europie i Ameryce, Warszawa 1976, cyt. wg, I. Pospiszyi, op.cit., s. 18.

²³    Por. S. Kozak, op.cit., s. 17.

²⁴    Por. K. Slawik, Patologie III Rzeczypospolitej, Katowice 1994, s. 8-9.

Polityka społeczna nie radzi sobie z rozwiązaniem czy choćby niwelowaniem wielu podstawowych problemów społecznych, w tym szczególnie nie radzi sobie z patologiami społecznymi. Te ostatnie bardzo trudno zwalczać. Łatwiej byłoby prowadzić odpowiednie działania profilaktyczne. Jednak nie bardzo nawet wiadomo, jakie działania powinny podejmować różne instytucje państwowe i organizacje pozarządowe, aby skutecznie usunąć lub znacznie zniwelować główne przyczyny problemów społecznych powodujących zjawiska patologiczne. Innymi słowy, trudno jest np. przeciwdziałać osłabieniu więzi społecznych w rodzinach i innych mniejszych czy większych wspólnotach, podobnie jak trudno jest zwalczyć ubóstwo i wykluczenie społeczne, czy też narzucić „z góry” określone i obowiązujące wszystkich członków danego społeczeństwa normy społeczne. Trudno więc oczekiwać znaczącej poprawy w walce z patologiami społecznymi bez uprzedniego usunięcia wielu najważniejszych przyczyn tych zjawisk, w tym także bezrobocia, które w wielu krajach stało się już zjawiskiem trwałym i raczej niezwiązanym przynajmniej za pomocą tradycyjnych metod przyjętych z polityki gospodarczej i społecznej.

11.3. Migracje zagraniczne zarobkowe i edukacyjne

Od dawien dawna ludzie niezadowoleni z warunków życia w swoim ojczystym kraju emigrowali w poszukiwaniu lepszych warunków pracy i możliwości realizacji swoich aspiracji zawodowych. Emigracja ludności z jednych krajów i regionów do drugich jest więc zjawiskiem „starym”. W obecnych czasach ogromnemu nasileniu uległy jednak przemieszczania ludności z jednych krajów do drugich. Sprzyja temu łatwość podróżowania, natomiast nie sprzyja polityka imi-gracyjna wielu państw zachodnich, które starają się za pomocą różnych środków ograniczać napływ emigrantów z krajów biedniejszych. Faktem jednak jest, że migracje stały się zjawiskiem powszechnym i dotyczącym ogromnej rzeszy ludzi na całym świecie. Intensywny rozwój globalizacji doprowadził do zwiększenia liczby cudzoziemców zmieniających miejsce swojego pobytu. Motywy ich wyjazdów i czas, na jaki decydują się opuścić kraj urodzenia, są bardzo zróżnicowane, co znacznie utrudnia dokładne i jednoznaczne zdefiniowanie tego zjawiska. Natomiast czynniki, które sprzyjają migracji, można podzielić na:

• przyczyny sprzyjające emigracji (tzw. push factors - czynniki wypychające). Wpływają na podjęcie decyzji o wyjeździe z kraju w wyniku niezadowolenia z poziomu życia. Ograniczenie działania tych czynników zmniejsza chęć do wyjazdu, jednak wymaga od państwa podjęcia konkretnych kroków dążących do tworzenia państwa przyjaznego obywatelowi, zmniejszenia bezrobocia przez obniżenie kosztów pracy, ułatwienia prowadzenia biznesu, np. dzięki sformułowaniu jasnych przepisów podatkowych itd.;