2649164125

ELŻBIETA DOMARECKA-MALINOWSKA

U osób głęboko upośledzonych umysłowo obserwuje się dość dużą rozpiętość rozwoju poszczególnych sprawności i funkcji w zależności od głębokości upośledzenia:

-    od braku percepcji do zdolności spostrzegania przedmiotów, czynności, sytuacji;

-    od braku koncentracji uwagi mimowolnej do zdolności skoncentrowania uwagi mimowolnej przez pewien czas;

-    od braku zdolności posługiwania się mową do porozumiewania się 2- lub 3-wyrazowymi zdaniami oraz rozumienia prostych poleceń, zdań;

-    od braku zdolności wyrażania podstawowych potrzeb biologicznych do wyraźnie okazywanych potrzeb psychicznych, w tym przynależności i miłości;

-    od niezdolności opanowania jakiejkolwiek umiejętności - do sprawnego wykonywania prostych zadań porządkowych i innych;

-    od całkowitego upośledzenia sprawności motorycznych do dość sprawnego wykonywania różnych czynności.

Grupa osób z głęboką niepełnosprawnością umysłową nie jest, jak widać, grupą jednorodną. Zakres możliwości rozwojowych jest w niej dość duży. Niezależnie jednak od postaci upośledzenia osoby te nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają nieustannej opieki za strony otoczenia. „Rokowania wychowawcze są bardzo słabe. Czasami przy wielkich wysiłkach i po długim czasie udaje się wyrobić nawyk sygnalizowania potrzeb fizjologicznych, a w związku z rozwojem (przy dużym nakładzie sił i środków) motoryki, także do pewnych nawyków samoobsługi" (tamże s. 47). Opieka nad osobą głęboko upośledzoną umysłowo jest bardzo wyczerpująca. Wymaga, oprócz stosowania wielu zabiegów usprawniających i pielęgnacyjnych, dużej koncentracji uwagi i stałej obecności opiekuna.

Rewalidacja osób dotkniętych taką niepełnosprawnością zajmowała, jak dotąd, marginalne miejsce w kształceniu specjalnym, bowiem częściej zwracano uwagę na mierne postępy w pracy wychowawczej, niż na możliwości rozwojowe. Przekładanie lub zwalnianie z obowiązku szkolnego było najczęstszą praktyką stosowaną wobec tych dzieci.

W lutym 1997 r. ukazało się Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. nr 14). Na mocy tego rozporządzenia w każdej placówce oświatowej, zakładach opieki zdrowotnej i domach wychowawczych można organizować dla dzieci z tym upośledzeniem zajęcia pedagogiczne, także w domach rodzinnych dla osób zakwalifikowanych do udziału w indywidualnych zajęciach. Rozporządzenie wskazuje zakres i program zajęć, ich wymiar (4 godziny zajęć zespołowych dziennie i 2 godziny indywidualnych) oraz liczbę osób w grupie (od 2 do 4), a także określa osoby, które mogą takie zajęcia prowadzić (pedagog lub psycho-

log)-

Rozporządzenie to, mimo iż oczekiwane przez rodziców i pedagogów z niecierpliwością, nie spowodowało natychmiastowej rewolucji edukacyjnej. Stosunkowo najsprawniej grupy rewalidacyjno-wychowawcze zaczęły powstawać

94

SZKOŁA SPECJALNA 2/2005