2711905809

238 Tomasz Kossowski

szej składowej V_x objaśniała 71,4% informacji zawartych w zmienn>ch oryginalnych. Wariancja drugiej składowej K, wyniosła z kolei 21,0%. Obie składcwe łącznie objaśniały 92,4% pierwotnej informacji.

Z kolei wyliczenie współczynników determinacji pomiędzy zmiennymi oryginalnymi a dwiema pierwszymi składowymi pozwoliło na zinterpretowanie nowych zmiennych w podobny sposób jak dla roku 1975.

W kolejnym kroku wyznaczono unormowane wartości składowej głównej V_v będące miernikiem dostępności komunikacyjnej. Badane miasta w 1999 r. znajdowały się w następujących klasach dostępności komunikacyjnej: I - Katowice, Kraków, Warszawa; II - Częstochowa, Kielce, Łódź, Opole, Poznań, Radom, Włocławek, Wrocław; III - Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Lublin, Rybnik, Tarnów, Zielona Góra; IV - Koszalin, Olsztyn, Rzeszów, Szczecin; V - brak dostępności komunikacyjnej - była pusta.

W okresie 1975-1999 wzrosła dostępność względna największych ośrodków miejskich, zwłaszcza Poznania, Krakowa, Katowic i Wrocławia (tab. 3), co spowodowało zanik monocentrycznego rozkładu dostępności. Najmniejszą dostępność w sieci ze względu na peryferyjne położenie miały Koszalin, Olsztyn i Szczecin. Położony na obrzeżach układu Tarnów podniósł swoją dostępność, choć z pewnością wpływ na to miała bliskość Krakowa.

W roku 1999 średnia dostępność ośrodków wynosiła 56,8. Obszar o największej dostępności (tzn. powyżej 70) obejmuje wielobok pomiędzy Warszawą, Krakowem, Katowicami, Opolem i Poznaniem, a więc w centralnej i południowe części kraju. Spadła jeszcze bardziej dysproporcja pomiędzy Warszawą a pozostałymi wielkimi miastami, np. pomiędzy Warszawą a Katowicami różnica wynosiła niecałe 19 punktów. Ze wszystkich wielkich miast tylko Wrocław nie przekroczył progu 70, ze względu na peryferyjne położenie w sieci.

Zmiany dostępności głównych ośrodków miejskich Polski

Przeprowadzona powyżej analiza dostępności komunikacyjnej w sieci szybkich połączeń kolejowych, dotycząca 23 głównych ośrodków miejskich Polski, pozwala na dokonanie pewnej syntezy dotyczącej charakteru zmian oraz ich zasięgu przestrzennego. Okres rozwoju szybkich połączeń można podzielić na dwie częśc.

1. Lata 1975-1989. W okresie tym rozwój połączeń ekspresowych był niewielki. Liczba pociągów ekspresowych różniła się nieznacznie w poszczególnych latach, natomiast liczba miast objętych siecią komunikacji ekspresowej wahała się wokół kilkunastu. Również średnia dostępność komunikacyjna, wynosząca nieco powyżej 40, świadczyła o słabej dostępności komunikacyjnej ośrodków włączorych w tę sieć. Lata 70. i 80. - to okres państwa socjalistycznego, o silnie scentralizowmym systemie zarządzania gospodarką. Stolica była głównym celem wyjazdów służbovych, a zatem prawie wszystkie połączenia ekspresowe prowadzone były w relacjćch Warszawa - inne ośrodki miejskie. Układ połączeń był zorientowany na Warszawę, a rozkład