2711905805

236 Tomasz Kossowski

(3 = 0,93 oraz y = 0,35' pozwalają na stwierdzenie, że sieć połączeń ekspresowych pomiędzy głównymi ośrodkami miejskimi Polski w 1975 r. miała charakter rdzeniowy.

Syntetyczną ocenę dostępności wierzchołków grafu uzyskano w wyniku zastosowania metody składowych głównych. Do analizy wykorzystano dwie pierwsze składowe - wariancja pierwszej składowej V_{ wyniosła 72,4%, natomiast wariancja drugiej składowej wyniosła 19,4%; łącznie więc obie składowe objaśniały 91,8% pierwotnej informacji.

Do sprawdzenia wewnętrznej struktury składowych wyliczono współczynniki determinacji pomiędzy składowymi głównymi a oryginalnymi zmiennymi D,, D-,, D_v D₄, D_s, które jednocześnie pozwoliły na interpretację składowych. Współczynniki determinacji wyliczone dla składowej V₁ miały wartości większe od 0,68 dla wszystkich zmiennych z wyjątkiem D_v Z kolei współczynniki determinacji pomiędzy składową V, a zmiennymi oryginalnymi były mniejsze od 0,15, tylko dla zmiennej D, współczynnik wynosił 0,58. To pozwala interpretować pierwszą składową jako zmienną odnoszącą się do miar topologicznych, odległościowych i czasowych, a drugą składową jako zmienną połączeń. Ze względu na to, że pierwsza składowa niesie największą ilość informacji, wartości dostępności komunikacyjnej wyrażono za pomocą unormowanej składowej V_y Następnie na podstawie powyższych rezultatów sklasyfikowano ośrodki. W klasie 1 (bardzo wysoka dostępność komunikacyjna): znalazły się Radom i Warszawa, w klasie II (wysoka dostępność komunikacyjna) - Częstochowa, Kielce, Łódź i Włocławek, w klasie III (średnia dostępność komunikacyjna) - Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Katowice, Kraków, Olsztyn, Opole i Poznań, w klasie IV zaś (słaba dostępność komunikacyjna) - Wrocław. Niedostępne były - klasa V - Bielsko-Biała, Koszalin, Lublin, Rybnik, Rzeszów, Szczecin, Tarnów i Zielona Góra.

Dostępność komunikacyjna ośrodków była bardzo zróżnicowana (tab. 3). Największą dostępność miała Warszawa, a rozkład dostępności miał w 1975 r. układ wyraźnie monocentryczny.

W 1975 roku dostępność ośrodków miejskich w Polsce w sieci połączeń ekspreso-

✓

wych była jeszcze nieduża. Średnia arytmetyczna dostępności ośrodków wyrażała się wartością tylko 40,2. Ogólnie można stwierdzić, że w 1975 r. dostępność ośrodków miejskich malała wraz ze wzrostem ich odległości od Warszawy.

' Wskaźnik a, wyrażający się wzorem    * wyznacza stosunek obserwowanej liczby niezależ

nych obwodów do maksymalnej liczby tych obwodów. Wartości a zawierają się od 0 do 1. Większym wartościom wskaźnika odpowiada większe rozbudowanie grafu. Wskaźnik p postaci P^-jy wyznacza stosunek liczby krawędzi do liczby wierzchołków. Z konstrukcji tego wskaźnika wynika, że wzrastającej spójności grafu towarzyszy odpowiednie zmniejszenie liczby wierzchołków. Wskaźnik ten przyjmuje wartości z przedziału 0<P<iXt>-l)*. Jeżeli P=l, to sieć uważa się za bardzo słabo rozbudowaną, sieci mocno rozwinięte mają p bliskie 3. Jeżeli p= 1, to sieć posiada jeden niezależny obwód. Wskaźnik y jest miarą stopnia rozwinię-

e

cia sieci ze względu na jej krawędzie. Oblicza się go za pomocą wyrażenia Yt>-2) ' Wskaźnik ten daje pojęcie o rozmiarach pożądanych uzupełnień w sieci. Przyjmuje wartości pomiędzy 0 i 1.