2906542930

[21] CYKL NUKLEOTYDOW PURYNOWYCH 189

i aminotransferazę asparaginianową. Zasadniczymi czynnikami determinującymi kierunek przebiegu tych reakcji są wahania stężenia jonu amonowego i stan redoksowy nukleotydów pirydynowych (77, 80).

Dehydrogenaza glutaminianowa przejawia bardzo złożone właściwości regulacyjne. Złożoność ta sugeruje, że enzym ten może spełniać wiele różnorodnych funkcji zależnie od stanu metabolicznego komórki, lub też, że funkcje tego enzymu w różnych tkankach są odmienne (81),

O ile rola dehydrogenazy glutaminianowej w katabolizmie aminokwasów w wątrobie jest wciąż przedmiotem dyskusji — to wydaje się być zupełnie pewnym, że enzym ten spełnia zasadniczą rolę w wiązaniu amoniaku w wypadku wzrostu jego stężenia. Podanie chlorku amonu szczurom in vivo powodowało szybki wzrost stężenia alaniny i asparagi-nianu w wątrobie, a towarzyszył temu spadek stężenia a-ketoglutaranu (74, 82, 83). Podanie szczurom L-cykloseryny (inhibitora aminotransferazy asparaginianowej) przed podaniem chlorku amonu zapobiegało wzrostowi stężenia alaniny, ale przyrost stężenia asparaginianu był wówczas jeszcze większy (74).

W nerce amoniak wydalany do moczu pochodzi w znacznej części, jak się wydaje, z cyklu nukleotydów purynowych (28). Przemawia za tym obserwacja, że w warunkach zwiększonej amoniogenezy spowodowanej podaniem szczurom NH₄C1 lub ograniczeniem potasu w diecie, następuje wzrost aktywności syntetazy adenylobursztynianowej i liazy adenylobur-sztynianowej w nerkach (28). Długotrwałe zakwaszanie organizmu szczura powoduje także wzrost aktywności dezaminazy AMP w nerkach (90).

Także w mózgu w powstawaniu amoniaku z przemian aminokwasów wydaje się pośredniczyć cykl nukleotydów purynowych (29). Porównanie maksymalnych aktywności syntetazy adenylobursztynianowej i liazy adenylobursztynianowej z aktywnością dehydrogenazy glutaminianowej w mózgu szczura wskazuje, że aktywności enzymów cyklu nukleotydów purynowych są wystarczająco wysokie dla wytworzenia całego amoniaku jaki powstaje w mózgu szczura. Stwierdzono również, że ilość produkowanego w mózgu amoniaku przewyższy maksymalną zdolność jego wytwarzania w reakcji katalizowanej przez dehydrogenazę glutaminiano-wą (29).

Przedstawione powyżej fakty wskazują, że cykl nukleotydów purynowych jest w całości odpowiedzialny za produkcję amoniaku w mięśniach szkieletowych. Najprawdopodobniej jest także znaczącym źródłem amoniaku wytwarzanego w innych tkankach, takich jak wątroba, nerki i mózg.

"V-3. Cykl nukleotydów purynowych a regulacja glikolizy mięśniowej

Występowanie przeciwstawnych oscylacyjnych zmian stężeń fruktozo-6-fosforanu i fruktozo-l,6-dwufosforanu zaobserwowano po raz pierwszy badając proces glikolizy u drożdży (84). Podobne zjawisko obserwowano