2906543794

83

Całokształt świadczonych przez las materialnych i niematerialnych wartości użytkowych nazywany jest funkcjami lasu i odpowiednio dzielony na funkcje gospodarcze oraz funkcje pośrednio- i pozagospodarcze. Pełnione przez las funkcje są podstawą wyodrębniania w polskim gospodarstwie leśnym trzech kategorii lasów — gospodarczych, ochronnych i rezerwatowych — charakteryzujących się wzrastającym stopniem ograniczenia funkcji produkcyjnej. Badane lasy reprezentują wszystkie trzy wspomniane kategorie użytkowania (tab. 16; ryc. 9); ich wzajemne relacje znajdują swoje odbicie w przeprowadzonej niżej analizie ekonomicznej, próbującej uchwycić wartość funkcji gospodarczych w stosunku do funkcji pozagospodarczych.

Jeszcze w latach siedemdziesiątych gospodarka leśna w tych okolicach była nastawiona prawie wyłącznie na eksploatację surowca drzewnego (Kostka 1979). Rzeczywistej ochronie podlegała tylko kilkuhektarowa powierzchnia rezerwatu bobrów, powiększona w 1980 r. do 167 ha. Od tego też roku 41% terenu w lasach gospodarczych otrzymało kategorię lasów ochronnych, co wiązało się ze zmianą sposobu ich użytkowania (niestosowanie wielohektarowych zrębów zupełnych, podwyższenie wieku rębności itp.). W 1985 r. utworzono w otulinie 9 rezerwatów (por. rozdział pt. „Pożądane kierunki zagospodarowania”), co zwiększyło powierzchnię lasów całkowicie chronionych przed eksploatacją do 20% (tab. 16).

Tabela 16. Kategorie lasu w otoczeniu jeziora Wigry

		1980			1985
Kategoria lasu	powierzchnia		• ochronne	powierzchnia		ochronne
	ha	%	%	ha	%	%
Lasy rezerwatowe	167,3	3,7	—	905,1	20,1	-
Lasy ochronne	1 848,5	41,1	100,0	1 238,9	27,5	100,0
— wodochronne	1317,0	—	71,3	721,3	—	58,2
— glebochronne	23,5	—	1,3	23,5	—	1.9
— masowego wypo-
czynku ludności	391,1	—	21,2	381,3	—	30,8
— uzdrowiskowo-
-klimatyczne	27,8	—	1,5	27,8	—	2,2
— drzewostany nasien-
ne wyłączone	39,2	—	2,1	39,2	—	3,2
— drzewostany nasien-
ne gospodarcze	37,9	—	2.0	33,7	—	2,7
powierzchnie do-
świadczalne	12,1	—	0,6	12,1	—	1.0
Lasy gospodarcze	2 484,2	55,2	—	2 356,0	52,4	—
Razem	4 500,0	100,0	—	4 500,0	100,0	—

Obliczenia własne