2910489583

158

Recenzje

żyna, jeżyna (owoc i kr/ewinka), zob. ożyna; parzątka <paióntkn> — szczypiorek; rogalka <ro-golka > — mątewka, przyrząd do roztr/epywania zsiadłego mleka; zob. fierlak; krzyżaty <kszyzaty>

—    rozgałęziony (np. o choince); romolić < rómolić>

—    drobno, ale ciągle padać (o deszczu); rączka <róncka> — mała ręka (np. dziecka); uchwyt na kosisku; obsadka do pióra; korycisko — dawne koryto potoka; duże koryto (augm.).

Przykładowo wybrane przeze mnie wyrazy, których prezentacja ma być zaproszeniem do lektury Słowniku, są interesujące. Większość wyrazów z bogatego zbioru słownictwa gwarowego Józefy Kobylińskiej jest ważna ze w-zględu na ich zasięg geograficzny bądź zasięg określonych znaczeń wyrazowych (względy geografii językowej). Jak wiadomo, obszar dialektalny Małopolski jest dość rozległy, więc niecelowe wydaje się opracowanie jakiegoś jednego wielkiego małopolskiego słownika gwarowego.

Słownik gu>ary gorczańskiej (zagórzańskiej) Józefy Kobylińskiej jest cennym opracowaniem leksyko-grafieznym, stanowi bowiem językową sumę wiedzy

0    regionie gorczańskim, kulturze materialnej, duchowej oraz społecznej jego mieszkańców'. Wychodzi zresztą naprzeciw- potrzebom współczesnej polskiej leksykografii gwarowej, które stanow ią — ze względów na niedostatki omówione na początku tekstu — wydawanie i opracowywanie słowników mniejszych regionów gwarowych (poddialektów) czy też publikowanie gwarowych słowników popularnonaukowych. Może być wykorzystywany przy lekturze tekstów literackich stylizowanych na gwarę. Z pewnością zainteresuje językoznawców, etnografów, etnologów, studentów-, a także wszystkich tych, dla których kultura ludowa swojego regionu czy kultura ludowa w- ogóle jest swoistą wartością.

Słownictwo zgromadzone w Słowniku gumy gorczańskiej (zagórzańskiej) dzięki umiejętnościom do-kumentatorskim, pasji poznawczej, pracowitości

1    rzetelności badawczej profesor Józefy Kobylińskiej, jest jak zwierciadło odbijające dzieje i obyczaje minionych pokoleń uroczej ziemi gorczańskiej, jest częścią języka jej mieszkańców. Stanowi ważny element regionalnej symboliki.

Józefa Kobylińska, Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej), Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków 2001, 223 s.

Stanisław Cygan Akademia Świętokrzyska

Tadeusz Aleksander

0    edukacji jako wartości

1    szansie

Pod koniec 2001 r. ukazała się książka Czesława Banacha Edukacja — wartość — szansa będąca zbiorem jego wybranych prac z lat 1994-2001. Publikacja jest wy daniem jubileuszowym z okazji zakończenia pewnego ważnego okresu życia i działalności dydaktycznej autora, dającym możliwość skupienia znacznie większej uwagi na samej już twórczości naukowej.

Trzeba na wstępie powiedzieć, że Czesław Banach należy do wybitnych znawców- praktyki kształcenia i jest jednym z najbardziej cenionych w Polsce współczesnych teoretyków oświaty i wychowania. Do doskonałej znajomości systemu oświaty i wychowania doszedł jako organizator oświaty, skutecznie zarządzający jej ogniwami, jak również w- intensywnej, realizowanej przez w-iele lat, pracy-naukowej (studia nad literaturą, badania własne, twórczość naukowa).

Omawiana książka (oprócz zamieszczonych na początku dwu wstępów- i bibliografii prac profesora Czesława Banacha) zaw iera 28 rozpraw i studiów naukowych, podzielonych na dwie części. Pierwsza pt. System edukacji w Polsce — jego reformowanie i przyszłość (17 rozpraw). Druga pt. Szkoła i nauczyciel (1 1 rozpraw). Są to starannie wybrane rozprawy spośród 153 opublikowanych prac. Większość zamieszczonych w omawianym tomie rozpraw i studiów to rzetelnie napisane prace o wyraźnie interdyscyplinarnym charakterze. Niektóre z nich można równocześnie zaliczyć do obszaru teorii i organizacji szkolnictwa, dydaktyki, teorii wychow-ania, pedeutologii, teorii oświaty dorosłych, socjologii wychowania, ekonomiki oświaty, filozofii wychowania, psychologii społecznej, a nade wszystko polityki oświatowej, która jest główną specjalnością naukową autora.

Powstały one w wyniku rozległych i pogłębionych studiów nad współczesnymi raportami z za-