2910490021

„EDINYE PRAVILA“    263

maga omówień, a co za tym idzie, ile pociąga za sobą pracy dla opanowani ich pamięciowego, dowodem na to niech będzie fakt, że temu rozdziałowi w Edinych pravilach na ogólną liczbę 140 stron zawierających zasady wyboru hasła, poświęcono stron 100. Ponieważ we wszystkich wyszczególnionych przypadkach stosowania autorstwa kolektywnego przepisy nakazują sporządzenie opisu pomocniczego pod hasłem tytułowym, obyczaj polski katalogowania tego typu wydawnictw pod hasłem tytułowym (lub autorskim) i sporządzania w razie potrzeby odsyłacza od nazwy instytucji wydaje się szczęśliwym uproszczeniem. A jednak autorstwo kolektywne ma swoje wybitne zalety, dla których zapewne jest stosowane mimo wszystkich trudności z nim związanych. Grupuje mianowicie w katalogu alfabetycznym w jednym miejscu cały materiał ilustrujący działalność określonego ciała zbiorowego i upraszcza odnalezienie tego materiału, nie wymagając dokładnego pamiętania tytułu dzieła. W bibliotekach, które nie wyszły poza katalog alfabetyczny, zalety tego systemu są niewątpliwe.

Drugą rzucającą się w oczy różnicą w zakresie wyboru hasła jest przywiązywanie dużej wagi do tego, czy elementy opisu umieszczone są na karcie tytułowej, czy poza nią. W niektórych np. wypadkach wybór hasła autorskiego czy tytułowego (przy t. zw. autorstwie w pojęciu rozszerzonym) lub sporządzenie opisu pomocniczego (dla redaktofa) uzależnione jest od tego, czy nazwisko osoby opracowującej umieszczone jest na recto czy verso karty tytułowej. Wchodzi tu, sądzę, w rachubę chęć ułatwienia czytelnikowi odnalezienia książki szybko, a nazwisko nie uwidocznione na stronie tytułowej jest istotnie rzadko tylko znane czytelnikowi.

Dość wybitną różnicę stanowi również traktowanie współautor-stwa. Przyjęto mianowicie w Pravilach, że w haśle może występować najwyżej dwóch autorów; jeśli jest ich trzech, w haśle karty głównej umieszcza się nazwisko pierwszego z dodatkiem „i. in.“,. wszystkich trzech wymienia się w odpisie tytułu lub w uwagach, dla drugiego i trzeciego sporządza się opisy dodatkowe; przy czterech autorach kataloguje się dzieło pod hasłem tytułowym, wszystkich autorów wymienia się w opisie, dla pierwszego z nich z dodaniem formułki „i in.“ sporządza się opis dodatkowy; przy pięciu lub więcej autorach — karta główna pod hasłem tytułowym, wymienia się w opisie trzech pierwszych, dla pierwszego „i in.“ sporządza się opis dodatkowy.

Hasłem tytułowym staje się z zasady pierwszy wyraz tytułu; nie wyszczególniono tu żadnych wyjątków poza rodzajnikiem określonym lub nieokreślonym (w językach obcych), który wprawdzie wypisuje się na początku hasła, lecz którego nie bierze się pod uwagę przy