2705149658

ry radioaktywności moczu zbieranego w określonym odstępie czasu. Kliniczna wartość prób opartych na stosowaniu kwasu foliowego nie jest jeszcze oceniona.

Kliniczne rozpoznanie niedoboru dwusacha-rydaz opiera się tak na obserwacji objawów klinicznych (bóle kurczowe i biegunka po podaniu odpowiedniego dwucukru), jak również na badaniach pracownianych. Przydatnym jest oznaczanie pH kału, którego spadek obserwujemy po obciążeniu chorego odpowiednim dwu-cukrem. Inna próba polega na badaniu krzywych cukrowych po doustnym obciążeniu dwu-cukrem. Tak np. choremu wykazującemu nietolerancję mleka, a więc podejrzanemu o niedobór laktazy, podajemy 50 g laktozy doustnie, po czym oznaczamy zachowanie się poziomu glukozy we krwi. To samo badanie powtarzamy po podaniu doustnym 25 g glukozy. Płaska krzywa glikemii po obciążeniu cukrem mlecznym i prawidłowa po obciążeniu glukozą świadczą o niedoborze laktazy jelitowej. Badanie biochemiczne dwusacharydaz w wycinku uzyskanym drogą biopsji błony śluzowej jelita cienkiego jest metodą złożoną, stosowaną wyłącznie w pracach naukowych.

Określenie udziału przewodu pokarmowego w katabolizmie białek ustrojowych, jak również poznanie zespołu chorobowego „ucieczki białek” do przewodu pokarmowego, zawdzięczamy badaniom izotopowym zapoczątkowanym w 1957 r. przez Citrina i w 1959 r. przez Gordona.

Fizjologiczny udział przewodu pokarmowego w katabolizmie białek osoczowych polega na tym, że przenikają one do światła przewodu i tu ulegają degradacji pod wpływem zaczynów trawiennych. Uwalniane aminokwasy są wchłaniane zwrotnie i służą do resyntezy białek. Jeżeli przenikanie białek do światła przewodu pokarmowego jest wybitnie wzmożone (ucieczka białek), a degradacja białek przewyższa możliwości ich syntezy, wtedy dochodzi do hipoproteinemii i hipoalbuminemii, która przy odpowiednim nasileniu stać się może przyczyną pojawienia się niejednokrotnie znacznych obrzęków ciastowatych. Ucieczka białek występuje w całym szeregu stanów chorobowych, a niekiedy jest dominującym objawem toczącego się w jelitach procesu chorobowego (en-teropatia wysiękowa).

Rozpoznanie „ucieczki białkowej do przewodu pokarmowego” umożliwiają próby izotopowe, których zasada opiera się na podaniu dożylnym białka znakowanego radioizotopem lub znakowanej substancji syntetycznej o wielkości drobin zbliżonej do wielkości albumin lub globulin osoczowych, a następnie na oznaczaniu radioaktywności kału lub treści jelitowej, pobranej przez założoną sondę.

Substancja znakowana stosowana we wspomnianych próbach winna posiadać określone właściwości. Tak więc izotop nie powinien być uwalniany we krwi lub tkankach i nie powinien po oddzieleniu od białka przenikać do światła przewodu pokarmowego. Niepożądane jest również zwrotne wchłanianie izotopu uwolnionego w świetle przewodu pokarmowego. Białko znakowane nie powinno denaturować i winno podlegać tym samym przemianom metabolicznym jak odpowiednie białko ustrojowe, co ma szczególne znaczenie nie tyle w badaniach „ucieczki białkowej” ile w badaniach określających białkową pulę oraz w badaniach nad metabolizmem białek.

W poszukiwaniu substancji spełniającej wspomniane kryteria stosowano w badaniach ucieczki białkowej następujące preparaty: ¹³¹J--albuminę, ⁵¹Cr-albuminę, ⁹⁵Nb-albuminę, ⁶⁷Cu--ceruloplazminę, ¹³¹J-poliwinilpyrolidon (PVP), ⁵⁹Fe-dekstran.

¹³¹J-albumina łatwo uwalnia w jelitach ¹³¹J, który ulega zwrotnemu wchłanianiu, a po przedostaniu się do krwi jest częściowo eliminowany drogą nerek, a częściowo ponownie przedostaje się do przewodu pokarmowego. Z tych względów próba przy zastosowaniu tego preparatu służyć może do jakościowej oceny ucieczki białkowej, nie określa jednak tego procesu ilościowo. Lepsze wyniki uzyskuje się przy stosowaniu albuminy znakowanej ⁵¹Cr lub ⁹⁵Nb. Wspomniane izotopy uwalniane z albuminy w świetle przewodu pokarmowego praktycznie nie są wchłaniane zwrotnie. ¹³¹PVP jest częściowo zatrzymywany w układzie siateczkowo-śród-błonkowym, a pewne ilości izotopu uwalnianego w przewodzie pokarmowym są zwrotnie wchłaniane. Z tej przyczyny ¹³¹—PVP, podobnie jak ¹³¹J-albumma i ⁵⁹Fe-dekstran, nie nadaje się do ilościowego określania ucieczki białkowej przez przewód pokarmowy. Najwartościowszą w tym zakresie, choć bardzo kosztowną, jest ⁶⁷Cu-ceruloplazmina. Preparat ten spełnia wszystkie warunki stawiane substancjom stosowanym w badaniu ilościowym ucieczki białkowej. Ponadto, ponieważ białko znakowane nie ulega tu denaturacji, ⁶⁷Cu-ceruloplazmi~ na jest szczególnie wartościowa w szeregu innych badaniach metabolizmu białek ustrojowych.

Wspomniane powyżej próby izotopowe uzupełnione badaniem (radioaktywności treści pobranej sondą z różnych odcinków przewodu pokarmowego pozwalają na dokładne określenie umiejscowienia zmian patologicznych a między innymi krwawienia, co ma istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji o leczeniu operacyjnym i przy doborze metody leczenia operacyjnego.

W zakończeniu wypada podkreślić, że zastosowanie współczesnych metod endoskopowych i kinoradiograficznych rozszerza możliwości rozpoznawania chorób jelitowych, ale w niczym nie umniejsza znaczenia powyżej przedstawionych prób wchłaniania oraz prób służących do wykazania i ilościowej oceny jelitowej ucieczki białkowej.

Stanisław Kirchmayer

621

PRZEGLĄD LEKARSKI 1975 32 Nr 7