Motto zajęć: "za złoty dukat co w słońcu błyszczy"
Bankowość
Zajęcia nr 4
Bankowe normy ostrożnościowe,
sprawozdawczość finansowa banków,
wstęp do ryzyka bankowego
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Regulacje ostrożnościowe banku
Podział regulacji ostrożnościowych ze względu na kryterium
podmiotowe:
üð ZewnÄ™trzne, uregulowane przez organy nadzorujÄ…ce, bÄ™dÄ…ce
niezbędnym narzędziem do sprawowania nadzoru bankowego;
üð WewnÄ™trzne, uregulowane przez organy poszczególnych banków.
Regulacje zewnętrzne można podzielić wg kryterium
funkcjonalnego na dwie grupy:
üð Normy ograniczajÄ…ce ryzyko, czyli np. limity koncentracji, limity
pozycji walutowych, rezerwy oraz regulacje w zakresie obrotu
papierami wartościowymi;
üð Normy oceniajÄ…ce standing banku (sygnalizacyjne), m.in.
współczynnik wypłacalności, współczynnik płynności i rezerwy
celowe.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
1
Regulacje ostrożnościowe banku c.d.
Regulacje wewnętrzne, uregulowane przez organy banków zgodnie
z politykÄ… kredytowania:
üð Branżowe;
üð Geograficzne;
üð Wobec grup klientów (maÅ‚e, Å›rednie, duże przedsiÄ™biorstwa);
üð Ze wzglÄ™du na rodzaje kredytów (hipoteczne, konsumpcyjne, gospodarcze itp.).
Współczynnik wypłacalności banku (ż10 Uchwały nr 76/2010 KNF) oblicza się w
procentach jako pomnożony przez 100 ułamek, którego:
1. licznikiem jest wartość funduszy własnych powiększona o kapitał
krótkoterminowy (powiększenie jest możliwe tylko dla banków, których skala
działalności handlowej jest znacząca);
2. mianownikiem jest pomnożony przez 12,5 całkowity wymóg kapitałowy.
Zasadą jest, że współczynnik wypłacalności nie powinien być niższy niż 8%.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Limity koncentracji kapitałowej banków
üð Przekroczenie progu koncentracji kapitaÅ‚owej oblicza siÄ™ w zakresie portfela bankowego i
portfela handlowego łącznie jako większą z liczb określonych jako:
1) suma kwot, o jakie poszczególne znaczne zaangażowania kapitałowe przekraczają 15% funduszy
własnych banku;
2) kwota, o jaką suma znacznych zaangażowań kapitałowych przekracza 60% funduszy własnych
banku.
üð Przez zaangażowanie kapitaÅ‚owe rozumie siÄ™:
1) posiadane przez bank akcje lub udziały w innym podmiocie;
2) wniesione dopłaty - w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;
3) wniesione wkłady lub zadeklarowane sumy komandytowe - w zależności od tego, która z tych
kwot jest większa - w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej;
4) udzielone pożyczki podporządkowane.
üð Przez znaczne zaangażowanie kapitaÅ‚owe rozumie siÄ™ zaangażowanie kapitaÅ‚owe speÅ‚niajÄ…ce co
najmniej jeden z poniższych warunków:
1) zaangażowanie stanowi co najmniej 10% kapitału podmiotu;
2) zaangażowanie uprawnia do wykonywania co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym
podmiotu lub umożliwia wywieranie znaczącego wpływu na zarządzanie podmiotem;
3) wartość bilansowa zaangażowania stanowi co najmniej 10% funduszy własnych banku.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
2
Limity koncentracji zaangażowań banku uregulowane
w Prawie bankowym (art.: 71, 79):
Wyszczególnienie Limit
Maksymalna suma wierzytelności banku,
25% funduszy własnych banku
udzielonych przez bank zobowiązań
pozabilansowych
oraz posiadanych przez bank bezpośrednio lub
pośrednio akcji lub udziałów
w innym podmiocie, wniesionych dopłat w
spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
lub też wkładów albo sum komandytowych
Maksymalne zaangażowanie banku wobec
25% funduszy własnych banku lub 150
innego banku krajowego, instytucji kredytowej,
mln euro (w zależności, która z tych
banku zagranicznego lub grupy podmiotów
wartości jest wyższa)
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie,
składających się co najmniej z jednego banku
krajowego, instytucji
kredytowej lub banku zagranicznego
Maksymalne zaangażowanie bilansowe i
10% sumy funduszy podstawowych / 25%
pozabilansowe banku wobec członków organów
sumy funduszy podstawowych
i osób zajmujących kierownicze stanowiska w
banku w formie spółki akcyjnej i w banku
państwowym / w banku spółdzielczym
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
MSR/MSSF
üðPSR  Polskie Standardy RachunkowoÅ›ci;
üðMSR  MiÄ™dzynarodowe Standardy RachunkowoÅ›ci /
Międzynarodowe Standardy Sprawozdań Finansowych;
üðZgodnie z MSR 1 sprawozdanie finansowe powinno zawierać:
üð bilans,
üð rachunek zysków i strat,
üð sprawozdanie ze zmian w kapitale wÅ‚asnym,
üð rachunek przepÅ‚ywów Å›rodków pieniężnych,
üð informacjÄ™ o stosowanych zasadach rachunkowoÅ›ci,
üð informacjÄ™ dodatkowÄ….
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
3
MSR/MSSF Podstawowe obszary zmian w stosunku do
PSR i zagadnienia istotne z punktu widzenia analizy banków
üðInstrumenty finansowe:
üð klasyfikacja i prezentacja instrumentów finansowych,
üð wycena oraz ujmowanie instrumentów finansowych,
üð zmiana podejÅ›cia do szacowania ryzyka kredytowego i tworzenia odpisów.
üð Jednostki podporzÄ…dkowane:
üð wycena oraz ujmowanie inwestycji,
üð wartość firmy.
üð Rzeczowe aktywa trwaÅ‚e:
üð poczÄ…tkowa wycena Å›rodków trwaÅ‚ych,
üð przeszacowanie Å›rodków trwaÅ‚ych nabytych w warunkach hiperinflacji,
üð reklasyfikacje w ramach rzeczowych aktywów trwaÅ‚ych.
üð KapitaÅ‚y wÅ‚asne oraz wyniki finansowe.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Wartość godziwa i efektywna
stopa procentowa w MSRach
üðWartość godziwa to cena, za jakÄ… dany skÅ‚adnik aktywów mógÅ‚by
zostać wymieniony lub zobowiązanie wykonane, w wyniku
bezpośrednio zawartej, dobrowolnej transakcji pomiędzy
zainteresowanymi, dobrze poinformowanymi i niepowiÄ…zanymi
stronami.
üðEfektywna stopa procentowa jest stopÄ…, która dyskontuje
oczekiwany strumień przyszłych płatności pieniężnych do bieżącej
wartości bilansowej netto przez okres do zapadalności lub do
momentu następnej rynkowej wyceny określonego składnika
aktywów i zobowiązań finansowych. Jej ustalenie obejmuje
wszelkie należne bądz
kasowe opłaty i przepływy płacone lub
otrzymywane przez bank w ramach umowy danego instrumentu, z
wyłączeniem przyszłych możliwych strat kredytowych. Efektywna
stopa procentowa stanowi wewnętrzną stopę zwrotu (IRR) danego
instrumentu finansowego (transakcji).
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
4
Ryzyko bankowe
üðBank jako poÅ›rednik finansowy i instytucja
zaufania publicznego zajmuje siÄ™ transformacjÄ…
ryzyka. Zjawisko ryzyka nieodłącznie towarzyszy
działalności bankowej;
üðPojÄ™cie ryzyka bankowego, ryzyko i niepewność;
üðRyzyko systemowe i specyficzne;
üðRyzyko na szczeblach strategicznym i
operacyjnym banku;
üðRyzyko symetryczne i asymetryczne;
üðSÄ… różne klasyfikacje ryzyka.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Podział ryzyka wg Z. Zawadzkiej:
üðRyzyko w obszarze finansowym;
üðRyzyko w obszarze techniczno-
organizacyjnym.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
5
Rodzaje ryzyka w obszarze finansowym (wg Z. Zawadzkiej)
Ryzyko Ryzyko kredytowe
niewypłacalności
Ryzyka zwiÄ…zane
partnera w
z partnerem
transakcjach
transakcji
bilansowych Ryzyko straty z
tytułu spadku
wartości dłużnych
papierów
Ryzyko
wartościowych,
niewypłacalności
Ryzyka
akcji i udziałów
partnera w
wyniku
transakcjach
pozabilansowych
tradycyjnych
Ryzyko straty z
tytułu
Ryzyko
niewypłacenia
niewypłacalności
dywidendy
w transakcjach
instrumentami
Ryzyka w
pochodnymi
obszarze Ryzyko stopy
finansowym procentowej
Ryzyko cenowe z
Ryzyka rynkowe
tytułu transakcji
w transakcjach
pozabilansowych
bilansowych i
pozabilansowych
Ryzyko walutowe
Ryzyko spadku cen
Ryzyko
metali szlachetnych
płynności
Ryzyko rynkowe
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie Zawadzka Z. Współczesny bank
spadku kursów
praca zbiorowa pod red. W.L. Jaworskiego, Warszawa: Poltext 2002
papierów
wartościowych
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Ryzyko banku w obszarze techniczno-organizacyjnym
(wg Z. Zawadzkiej)
Ryzyko o
charakterze
Ryzyko o
rzeczowo-
charakterze
technicznym
personalnym,
(możliwości i
zwiÄ…zane z
niezawodność
kwalifikacjami i
systemu
możliwością
elektronicznego)
Ryzyko z tytułu
popełnienia
odpowiedzialności
oszustwa przez
banku za błędy w
pracowników
Ryzyko banku w doradzaniu klientom,
obszarze realizację fałszywych
techniczno- czeków, malwersacje z
Ryzyko o charakterze
organizacyjnym wykorzystaniem
organizacyjnym
pieniÄ…dza
(niewłaściwa struktura
elektronicznego itp.
organizacyjna,
niewłaściwe zasady
Ryzyko zniszczenia
funkcjonowania działów,
majÄ…tku banku na
np. kontroli
skutek kradzieży,
wewnętrznej)
włamań, klęsk
żywiołowych
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
6
Podział ryzyka finansowego banku (wg prof. M. Górskiego)
Ryzyko Ryzyko
Ryzyko
płynności wypłacalnośc
wyniku
i
Ryzyko zwiÄ…zane
Ryzyko zwiÄ…zane z
Ryzyko
z nieściągalnymi
wyceną aktywów i
zwiÄ…zane ze
należnościami
pasywów
strukturÄ…
należności i
zobowiązań
Ryzyko
Ryzyko wycofania
rynkowe Ryzyko
wkładów
kredytowe
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko zwiÄ…zane ze
stopy
Ryzyko Ryzyko
walutowe
spadkiem wartości
procentowej
zwiÄ…zane z utraty
papierów wartościowych
klientem zaufania
(dłużnych i udziałowych)
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Podział bazylejski ryzyka bankowego (wg Komitetu Bazylejskiego)
Ryzyko
Ryzyko
kraju i
kredytowe
Ryzyko
transferu
utraty
reputacji
Ryzyko
znacznych
zaangażowań
Ryzyko
Ryzyko
banku
prawne
Ryzyko
rynkowe
Ryzyko
operacyjne
Ryzyko stopy
Ryzyko
procentowej
płynności
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
7
Nowa Umowa Kapitałowa
(NUK, Bazylea II)
üðGłówny dokument "Basel II: International
Convergence of Capital Measurement and Capital
Standards: a Revised Framework" listopad 2005
Komitet bazylejski;
üð3 filary:
üðMinimalne wymogi kapitaÅ‚owe;
üðBadanie nadzorcze adekwatnoÅ›ci kapitaÅ‚owej;
üðDyscyplina rynkowa.
üðNUK jest obecnie stosowana.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
Bazylea III
üðOdpowiedz
na ogólnoświatowy kryzys finansowy.
üðBazyleÄ™ III tworzy zespół dokumentów i zaleceÅ„
(patrz www.bis.org).
üðCel Bazylei III: wzmocnić odporność banków na
szoki wynikające z kryzysów, poprawić
zarządzanie ryzykiem i przejrzystość banków.
üðÅšrodki osiÄ…gniÄ™cia celu  zwiÄ™kszenie funduszy
własnych, stworzenie dodatkowego bufora
antycyklicznego, zmiany we współczynniku
wypłacalności, nowy współczynnik lewarowania,
możliwe zwiększenie wymogów kapitałowych, itp.
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
8
Dziękuję za uwagę
Jð
www.jgorka.pl
Jakub Górka Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych WZ UW
9