2999072213

Funkcja ta, zwana też poetycką lub estetyczną najbardziej widoczna jest w powieści autotematycznej Wiktora Woroszylskiego Cyryl gdzie jesteś?:

Tatuś wyjechał nad jezioro Bzdrynie w związku z wężem morskim. Mamusia, jak to mamusia, fruwa.

Lutek i Ludka zostali sami.

Olimpiada się nie liczy, bo jest tłusta i nieruchawa. Tatuś zostawił jej na życie, ale czy to jest życie? To tylko śniadanie, obiad i kolacja, a życie mieści się akurat pomiędzy. Z tego Olimpiada się nie liczy. A Lutek i Ludka? To się okaże.

Prawda, jest jeszcze Cyryl. Cyryl gra dużą rolę, zwłaszcza dla Ludki. Ale Cyryl, acz stworzenie rozumne, wszelako niemowa. Choćby go i pytać o radę, nic nie poradzi.

Węża morskiego zauważyła ludność okoliczna w niedzielę wieczór. We wtorek

WIEŚĆ PRZEKROCZYŁA ROGATKI. W CZWARTEK ZAPADŁA UCHWAŁA. W SOBOTĘ PO POŁUDNIU EKSPEDYCJA NAUKOWA OPUŚCIŁA MIASTO. TATUŚ STANĄŁ NA CZELE.

Mamusia przechadza się z uśmiechem na ustach między dwoma rzędami foteli i rozdaje iryski, pod stopami mamusi przepływają chmury pierzaste, kłębiaste i takie sobie. Mamusia nie jest boginią, tylko stewardessą, za pięćdziesiąt pięć minut Paryż.

Powieść ta - jak widać - wyróżnia się nowatorską formą. Daje ona o sobie znać już w postaci druku: zróżnicowanej czcionki, która sugeruje symultanizm narracji; wprawdzie ciągi wątków się przeplatają, można je też czytać po kolei, kierując się podobieństwem kształtu liter. Ten eksperyment zbliża w pewnym sensie opowieść narracyjną do obrazu. I okazuje się, że ważniejsze w tym utworze jest jak, a nie co się mówi.

Zaprezentowane tu fragmenty prozy, od form prostych do dzieł coraz bardziej skomplikowanych artystycznie, odzwierciedlają drogę ewolucji utworów prozatorskich - od mitu do literackiego arcydzieła¹.

Wybrane przykłady wskazują na inne za każdym razem „chwyty” dominujące w narracji, dialogach czy monologach, a także całości obrazu literackiego. I tak, poczynając od organizacji brzmieniowej tekstu, uwarunkowanej dziecięcą ekspresją, pojawiają się kolejno akcenty wiążące się z dziecięcą ciekawością i kładące nacisk na: zdarzenie (przede wszystkim na kategorię przygody), bohatera, narratora i narrację, świat przedstawiony mimetycznie i na opak, wresz-

75

1

Por. N. Frye, Mit. fikcia i przemieszczenie, op. cit