2964938981

422 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA.

skieh i greckich klasykach, o tem także w najkrótszej jego biografii dowiedzieć się można. A czy to lub owo porównanie odwzorowane z IV czy V księgi Eneidy lub llliady, sądzę, że to nie tylko głębiej myślącemu badaczowi, ale nawet zwykłemu śmiertelnikowi, najmniejszej nie sprawi pociechy. Moźeśmy krótkowidzami, ale innych korzyści w reminiscencyach p. B. dojrzeć nie możemy, dla tego uważamy tę rozprawę jako całkiem zbyteczną.

Miscellanea zawierają kilkanaście krótkich rozprawek lub wiadomości*, o pismach lub znaczeniu poezyi Adama. Na pierwszem miejscu omawia p. R. Piłat umiejętnie a wyczerpująco genezę Farysa, wskazując dwa jej główne wyniki: rozczytywanie się Adama w poezyi arabskiej i głośne podówczas przygody emira Rzewuskiego. Przytem dowodzi autor wielkiej analogii, zachodzącej między Farysem a sonetami krymskimi, oraz zbija fałszywe twierdzenie niektórych, jakoby Farys miał być allegoryczną postacią rycerza nowej idei romantyzmu. Trafną uwagę robi p. P., że czynniki te, które złożyły się na utworzenie Farysa, są niemal niczem w porównaniu do najpotężniejszego czynnika: geniusza Adama, który prostą, na pozór nic nie znaczącą podróż Araba w pustyni, umiał cudowną grą iantazyi, barwnością obrazów i żarem zapału podnieść do rzędu najznakomitszych utworów poetycznych.

P. Wł. Bełza podaje poprawnie odczytany wierszyk Adamap. n.: „Mazur^-, wykazując jego wielkie podobieństwo do Poloneza w Panu Tadeuszu. Wierszyk ten był po raz pierwszy ogłoszony drukiem w „Tygodniku powsze-chnym* r. 1887, ale z bardzo wielu błędami, z powodu nieczytelności pleśnią zniszczonego autografu. Obok kilku wcale zajmujących notatek, jak np. „Wiadomość o śpiewniku Mareckim¹¹, lub o zaginionym poemacie Adama p. n. „Twardowski¹¹, są w tym dziale cenne artykuliki o wpływie Mickiewicza na> literaturę rusko-ukraińską (E. Ogonowski) i na literaturę bułgarską ^Chr. Kessiakow). Dalej p. Fr. Krćek zestawia „Najwcześniejsze sądy o Panu Tadeuszu^w, sądy wychodzące przeważnie z ust współczesnej emigracyi polskiej, która po największej części albo zbywała to arcydzieło mistrza naszego pobieżną jakąś wzmianką, albo zasypywała go bezzasadnymi zarzutami, jak Wi-twicki, lub też kierując się, czy zepsutym smakiem literackim, czy zepsutem, spaczonem pojęciem, poniżała wspaniały utwór poety, jak to uczynił Wacław Jabłonowski, stawiając „Beniowskiego¹¹ wyżej niż Pana Tadeusza. O wpływie poezyi Adama na naszą muzykę, a szczególnie na rozwój rodzimych naszych pieśni, napisał p. Wszelaczyński treściwą krytyczno-bibliograficzną notatkę, gdzie podaje w alfabetycznym porządku nazwiska 50 kompozytorów, którzy tworzyli pieśni do slow Adama, lub muzyką illustrowali jego poezye. Takich kompozycyi muzycznych odszukał już p. W. około 130.

W dziale III Pamiętnika umieszczone są na pier wszem miej c u bardzo cenne ustępy, wyjęte z Pamiętnika Ottona Śliznia, urodzonego r. 1806, a zmarłego w r. 1887. Cenne są te wspomnienia, bo autor ich uczęszczał do szkół: dominikańskiej w Nowogródku i jezuickiej w Połocku, był i na uniwersytecie wileńskim związany przyjaźnią z trzema Zanami, znał Marylę Wereszcza-

kównę i Adama, słowem ocierał się z bliska o najwybitniejsze postacie owej epoki.

Dział IV Pamiętnika „Recenzye i sprawozdania¹¹, na pozór podrzędny, rzeczywiście zaś bardzo ważny i zajmujący. Streszcza on bowiem krótko wiadomość o najlepszych tłumaczeniach autorów Adama, jak np. o francuskich