3218343869

15

Pojęcia jako przedmiot badań interdyscyplinarnych

i wypowiedzi, jakie owi użytkownicy konstruują (np. poprzez analizę dystrybucyjną; por. Bobrowski, 1993). Ten nurt językoznawstwa zakłada istnienie wyspecjalizowanych, umysłowych modułów językowych dedykowanych poszczególnym aspektom przetwarzania języka (morfologii, syntaksie, semantyce itd.), na przykład odpowiadających za nabywanie i przetwarzanie gramatyki generatywnej - systemu rekur-sywnych reguł służących do generowania i odbioru (tzw. parsowania) poprawnych wyrażeń językowych. Zagadnienia semantyczne zajmują mniej miejsca w formalnym podejściu do języka, choć wyraźnie zaznacza się obecność badaczy (w szczególności R. Jackendorfa, 2002) łączących podejście formalne z drugim głównym nurtem - językoznawstwem kognitywnym.

Językoznawstwo kognitywne przyjmuje, że istnieją ogólne zasady odnoszące się do wszystkich aspektów języka (tj. bez podziału na odrębne moduły czy warstwy językowe) oraz że zasady te powinny odzwierciedlać (ogólniejszą od lingwistycznej) wiedzę o funkcjonowaniu umysłu i mózgu (Lakoff, 1990). Z tego powodu, językoznawstwo jest z natury przedsięwzięciem interdyscyplinarnym. Po pierwsze, wykorzystuje ono teorie i wyniki badań z innych dziedzin nauki o umyśle (z którymi wnioski językoznawców kognitywnych powinny być zgodne), a po drugie weryfikuje trafność owych teorii i badań w odniesieniu do języka (i ew. je podważa). O ile podejście formalne do badania języka stanowi odpowiednik racjonalizmu w filozofii, to nurt kognitywny przyjmuje w tej materii stanowisko zdecydowanie empiryczne. Język ma stanowić niejako narzędzie (okno, obiektyw) umożliwiające wgląd w poznawcze procesy związane z reprezentowaniem, przetwarzaniem i komunikowaniem reprezentacji pojęciowych. W ich badaniu szczególnie pomocna jest subdyscyplina językoznawstwa kognitywnego zwana semantyką kognitywną (por. Evans, Bergen i Zinken, 2007).

Semantycy kognitywni postrzegają znaczenie słów jako zjawisko zlokalizowane w „głowie" użytkownika języka, odrzucając ich obiektywne, słownikowe znaczenia. Badają relację pomiędzy systemem pojęciowym, strukturą semantyczną kodowaną przez język (znaczeniami przypisywanymi słowom i innym składnikom języka) oraz doświadczeniem człowieka wynikającym z jego działania w święcie. Ten ostatni element jest bardzo istotny i wskazuje, że system pojęciowy jest konsekwencją naszego ucieleśnienia - możemy powiedzieć tylko to, co możemy spostrzegać i pomyśleć, a to jest ograniczone przez naturę naszego ucieleśnienia. Wynikowa struktura semantyczna bywa zrównana z podzbiorem struktury pojęciowej („meaning is conceptualization") - wszystkim słowom odpowiadają jakieś pojęcia w systemie wiedzy określonego człowieka, ale z pewnością ma on pojęcia, dla których nie