3218343880

Adam Chuderski, Józef Bremer

POJĘCIA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ INTERDYSCYPLINARNYCH

Wprowadzenie do zagadnienia pojęć

Pojęcia to „[...] jeden z podstawowych składników procesu myślenia; myślowe odzwierciedlenie i całościowe ujęcie istotnych cech przedmiotów czy zjawisk, myślowy odpowiednik nazwy" (Doroszewski, 1964, t. 6, s. 818). Przytoczona definicja trafnie oddaje nasze intuicyjne rozumienie pojęć, czyli to, że są one uogólnionymi ideami o klasie przedmiotów, atrybutów, zdarzeń lub procesów, które mogą otrzymać jakąś nazwę. Wskazuje także na fundamentalne funkcje pojęć: reprezentowanie wiedzy i doświadczenia człowieka w sposób zapewniający odpowiednią ekonomię poznawczą (ujęcie istotnych - zamiast wszystkich - cech), udział w procesach myślowych i działaniu oraz, poprzez odpowiadającą im nazwę, podstawowe narzędzie komunikacji językowej. Pojęcia organizują nasze jednostkowe, codzienne doświadczenia, wypełniają kulturę (z której jednostka je często zapożycza), a także stanowią fundament nauk przyrodniczych (idee wyrażane przede wszystkim w postaci symboli) oraz społecznych i humanistycznych (idee - słowa).

Natura, geneza i funkcje pojęć oraz ich relacje do innych zjawisk umysłowych (percepcji, myślenia, mowy) oraz społecznych i kulturowych (języka, zwyczajów, wartości, tożsamości grupowej, sztuki) są przedmiotem badań prowadzonych w ramach wielu dziedzin nauki: tradycyjnie - w filozofii i językoznawstwie, począwszy od XIX wie-