3218344040

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe pojęcia metrologiczne

4.1.1. Materiał nauczania

Metrologia - (gr. metron ‘miara’ + lógos ‘nauka’) nauka o pomiarach, zajmująca się całością zagadnień teoretycznych i praktycznych z nimi związanych.

Rozróżnia się metrologię ogólną zajmującą się zagadnieniami pomiarów wspólnymi dla wszystkich dziedzin zastosowań (np. układy jednostek miar - SI, błędy pomiarów, ogólne własności metrologiczne narzędzi pomiarowych); metrologię stosowaną zajmującą się zagadnieniami dotyczącymi praktycznego zastosowania pomiarów (np. w przemyśle, handlu, usługach) i metrologię techniczną, która stanowi dział metrologii stosowanej zajmujący się pomiarami w technice.

Pomiar, pomiar fizyczny - czynności doświadczalne służące ustaleniu wartości pewnych wielkości fizycznych. Cechy pomiaru to powtarzalność (ograniczona niepewnością pomiaru zgodność pomiarów wykonanych tą samą metodą) i odtwarzalność (tj. możliwość uzyskania podobnego wyniku inną metodą). Innymi słowy pomiar jest to czynność porównania danej wielkości fizycznej z inną wielkością tego samego rodzaju, przyjętą za jednostkę.

Wszystkie pomiary fizyczne można sklasyfikować jako:

bezpośrednie (wynik otrzymuje się na podstawie bezpośredniego wskazania narzędzia pomiarowego, wywzorcowanego w jednostkach miary mierzonej wielkości, np. pomiar średnicy wałka za pomocą suwmiarki),

- pośrednie (wynik otrzymuje się na podstawie bezpośredniego pomiaru innych wielkości i obliczenia wielkości szukanej ze znanej funkcji matematycznej, np. odległość osi otworu od ścianki bocznej przedmiotu lub pomiar gęstości ciała stałego poprzez pomiar masy i objętości, itp.)

- porównawcze (polegają na porównaniu wielkości mierzonej z odpowiednim wzorcem, który nie jest częścią przyrządu pomiarowego, np. pomiar długości wałka przez porównanie z wymiarem płytki wzorcowej za pomocą czujnika).

Niepewność pomiaru - ryzyko uzyskania błędnego wyniku w pomiarze, charakteryzujące rozrzut wartości (szerokość przedziału), który można w uzasadniony sposób przypisać wartości mierzonej i wewnątrz którego można z zadowalającym prawdopodobieństwem usytuować wartość wielkości mierzonej. Mówiąc prościej, na niepewność pomiaru składają się wszystkie jej składowe mogące wpływać na pomiar (błąd pomiaru) i wyrażone z pewnym prawdopodobieństwem.

Każdy wynik pomiaru obarczony jest błędem pomiaru i zgodnie z dobrą praktyką pomiarową każdy wynik należy podawać z jego niepewnością pomiaru w postaci:

x ± Ax

[np. zmierzona mikrometrem średnica drutu d wynosi d = (2,53 ± 0,01) mm]

Główny Urząd Miar - (GUM) jest urzędem administracji rządowej, właściwym w sprawach miar i probiemictwa. Podstawowym zadaniem Głównego Urzędu Miar jest zapewnienie wzajemnej zgodności i określonej dokładności wyników pomiarów przeprowadzanych w Polsce oraz ich zgodności z międzynarodowym systemem miar. Wymagana dokładność wynika ze współczesnych oczekiwań nauki, techniki i handlu oraz ochrony zdrowia i środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"