3279958851

UWAGI WSTĘPNE Głos 1900—1905

niejaki A. Węgliński, ziemianin, podpisywali jacyś figuranci, redagował J. Wł. Dawid, rządziła jego żona, a kryli się poza nimi esdecy (Grzegorz Glass, Warszawski itp.) oraz Leopold Stanisław Brzozowski (Czepiel)" ¹. Zebrane informacje² wskazują na to, że Alfred Węgliński był rzeczywiście ziemianinem, ale zbankrutowanym — pieniędzy własnych nie miał, jeżeli więc nabył pismo, to jako ,,figurant“. Zwyczaj ,,figurantów“: właścicieli, redaktorów odpowiedzialnych i wydawców był naówczas powszechnie przyjęty ³.

Obok wątpliwości co do osoby prawnego nabywcy Głosu wyłania się również zagadnienie, skąd znalazły się pieniądze na kupno pisma, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę opinię L. Krzywickiego: ,,...Koło Dawidów było zawsze kuso i niedostatnio“ ⁴. Tu znowu w braku konkretnych wiadomości — wypadnie powołać się na źródło czasopiśmiennicze tej epoki ⁵: „Głos, jak większość tygodników warszawskich, stał ofiarnością jednostek lub głodomorstwem redakcji".

Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć obie możliwości jednocześnie, a więc w tej lub innej formie pomoc finansowa anonimowych sympatyków, a także ofiarność źle i nieregularnie opłacanych współpracowników redakcyjnych.

Od strony formalnej sytuacja przedstawiała się w ten sposób, że — przechodząc z dniem 1 stycznia 1900 r. w inne ręce -— pismo było jeszcze przez czas dłuższy, bo z górą przez rok, podpisywane przez dawnego redaktora i wydawcę T. Strzembosza. Podyktowane to było niewątpliwie względami administracyjno-cenzuralnymi. Prawo wydawania czasopism wiązało się bowiem z koniecznością uzyskania koncesji, względnie nabycia już istniejącej. Starania takie były niezwykle skomplikowane i trwały zazwyczaj bardzo długo ^{6 7}. Zarówno Urząd do Spraw Prasy w Warszawie ⁿ, jak i nadrzędny Główny Zarząd Spraw Prasowych w Petersburgu ⁸ długo i skrupulatnie badały prawomyślność ubiegających się o koncesje i nie spieszyły z odpowiedzią.

VI

1

Relacja ta — poza nazwiskiem A. Węglińskiego jako nabywcy — znajduje potwierdzenie w nie opublikowanej części pamiętników L. Krzywickiego.

2

⁸ Inf. ustne: L. Alter, E. Czekalski, W. Giełżyński.

3

   Por. S. Stempowski: op. cit. s. 234.

4

   L. Krzywicki: Nieco wspomnień... Ibid.

5

⁸ Życie kulturalne Warszawy i prasa. Krytyka 1914 t. XLI z. 1 s. 191 i nast.; Ż. Kormanowa (op. cit. s. 16) wiąże finanse Głosu z osobą Alfreda Klimpla, podpisującego Głos w latach późniejszych.

6

   Por. S. Stempowski: op. cit. s. 254 i nast,

7

   Ocoóoe no nenaM nękani npncyTCTBue b BapmaBe.

8

   rjiaBHoe ynpaBJieHne no jiejiaM nenaTH.