3329133156

ska, a R zmienność zachowań osobnika. Widać wyraźnie, że istnieją dwie drogi kontrolowania R: przez modyfikację S i przez modyfikację struktury.

Oba rodzaje zmian behawioralnych różnią się od siebie w obserwo-walny sposób. Zmiana pierwszego rodzaju jest zwykle ograniczona, a jej trwałość zależy od trwałości zmiany w otoczeniu, zmiana drugiego rodzaju wykazuje większy zakres generalizacji i nie musi być ciągle podtrzymywana przez szczególny układ czynników sytuacyjnych.

Z tych dwóch rodzajów zmian behawioralnych tylko drugi możemy uznać za przedmiot zainteresowań teorii wychowania. Można by zapewne obmyślać działalność, której rezultaty utrzymywałyby się jedynie w sztucznym świecie stworzonym przez wychowawcę, nikt jednak nie uznałby, że spełnia ona funkcje społeczne przypisane wychowaniu. Przyjmiemy zatem, że zmiana Z to zmiana w psychicznych strukturach regulacyjnych człowieka mająca obserwowalne korelaty behawioralne.

Zbiór zmian Z_G obejmuje zmiany w funkcjonowaniu lub strukturze grupy społecznej. Interesują one teoretyka wychowania o tyle, o ile mogą być źródłem zmian w jednostkach będących członkami tej grupy.

2. Zbiór wszystkich działań X dzielimy, jak poprzednio, na dwa podzbiory. Pierwszy (2Q to działania wychowawcy mające doprowadzić do zmian w jednostce względnie izolowanej od innych wpływów społecznych, drugi (X_G) to działania nastawione na zmianę grupy. Abstrahując w tym miejscu od różnic między dwoma podzbiorami, możemy przyjąć, że każde działanie da się opisać jako ciąg operacji o mniej lub bardziej złożonej strukturze (por. Mat er ska, 1972, rozdz. 2) przebiegających z wykorzystaniem pewnych środków.

Podejmuje się czasem próby oddzielenia działalności wychowawczej od innych rodzajów działań zmiano twórczych na podstawie różnych kryteriów: technicznych, kompetencyjnych, moralnych itp. Wyklucza się więc działania, które nie mogą być stosowane w wychowaniu ze względu na ograniczony zasób środków technicznych, organizacyjnych i finansowych oddanych wychowawcy do dyspozycji, działania zarezerwowane dla ludzi posiadających określone uprawnienia zawodowe, a także działania zakazane przez normy

11