3434597042

psychikę skazanego człowieka nie może więc polegać na utwierdzaniu w nim przekonania, że zasadniczym i decydującym powodem popełnienia przez niego przestępstwa były czynniki leżące poza nim samym, poza wolnością jego wyboru. Przestępstwa nie popełnia się „mimo woli”. Sprawcy nie można wyzuwać ani w własnego „ja”, ani z popełnionego czynu⁴⁷. Ks. Piotr Kosmol podkreśla, że kara, aby była poprawcza musi czynić zadość wymaganiom moralności, bo byłoby paradoksalne, gdyby najbardziej zainteresowany w procesie poprawy, czyli sprawca, który winien być w nim jak najbardziej obecny, czynny, pozostawał na boku, bierny, zupełnie nie biorąc w nim udziału jako osoba - podmiot. W procesie karania muszą znaleźć swoje miejsce takie elementy jak żal, skrucha, wewnętrzne odwrócenie się od zła⁴⁸. Poprawa rozumiana jako rzeczywista i trwała przemiana wewnętrzna wymaga autentycznej i szczerej współpracy skazanego, osobistej decyzji, zaangażowania, wysiłku. Stąd praca służb penitencjarnych nie może polegać na pracy nad skazanymi, ale ze skazanymi⁴⁹. Zadaniami kary w sferze jej poprawczych aspiracji nie powinno być głównie wykazywanie mankamentów osobowościowych u sprawcy, aby je następnie poddać korekcji, ale najpierw uświadomienie przestępcy wyrządzonego przez niego zła i wskazanie perspektywy poprawy przez uznanie winy i poniesienie dolegliwości, z którą zresztą wtedy łatwiej będzie się sprawcy pogodzić. Według Bogusława Janiszewskiego ma to nie tylko głęboki sens moralny, ale jednocześnie psychologiczny i pedagogiczny⁵⁰. Prof. Jan Świtka podkreśla, że sprawca, aby wejść na drogę poprawy, musi w sumieniu zaakceptować karę jako naturalną i konieczną konsekwencję zawinionego zła, musi ją traktować jako środek wyrównawczy, naprawczy i poprawczy⁵¹.

Uznać godność skazanego przestępcy, to uznać, iż w rzeczywistości to jedynie on sam jest w stanie się poprawić czyli zrehabilitować moralnie. Należy zatem pokreślić, że za resocjalizację skazanych, społeczeństwo i państwo nie ponosi odpowiedzialności. Alain Peyrefitte wprost pisze, że zupełnie nieuzasadnione jest zrzucanie na barki społeczeństwa nie tylko winy za przestępstwo, ale dodatkowo jeszcze wmawianie, że winą

⁴⁷    M. Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa 2001, s. 82-84.

⁴⁸    P. Kosmol, Etyczno-teologiczna koncepcja kary, w: Ad libertam in veńtate. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Alojzemu Marcolowi w 65 rocznicę urodzin i 35-lecie pracy naukowej, red. P. Morciniec, Opole 1996, s. 238.

⁴⁹    Ch.D. Marshall, Beyond Retribution: A New Testament Vision for Justice, Crime, and Punishment, Grand Rapids, 2001, s. 103.

⁵⁰    B. Janiszewski, „Sprawiedliwość” kary. Rozważania w świetle prawnych podstaw jej wymiaru, w: Rozważania o prawie karnym. Księga Pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, red. AJ. Szwarc, Poznań 1999, s. 154-155.

⁵¹    J. Świtka, Wprowadzenie w problematykę karania, w: Autorytet i godność służb penitencjarnych a skuteczność metod resocjalizacji, red. J. Świtka, M. Kuć, I. Niewiadomska, Lublin 2004, s. 13-14.