3462403064

obserwacji faktów, których ścisłość zostanie powszechnie uznana". Drugim jest powiązanie za pomocą ogólnych hipotez wszystkich faktów stanowiących jej bazę w jedną, logiczną całość (Saint--Simon 19!68d: 29(3).

Tylko naukowe podejście do zjawisk społecznych umożliwi przebudowę świata. We Wprowadzeniu do prac naukowych XIX wieku (1808) czytamy: „Jeśliby istniała nauka pozwalająca przewidzieć postęp rodzaju ludzkiego, kierować nim i przyspieszać go, to podstawą jej musiałyby być dzieje już osiągniętego postępu" (Saint-Simon 1968b: 256). Przewidywanie przyszłości wymaga więc uprzedniego przeanalizowania osiągniętego stanu rzeczy i jego determinant. Badanie danego stanu rzeczy, a także badanie przeszłości, która jest jego podstawą, polega, według Saint-Si-mona, na stosowaniu dwóch równoległych podejść: (1) analizy przyczyn upadku dawnego porządku i (2) obserwacji kształtowania się nowego (Saint-Simon 1968c: 2712). Wprowadzanie systemu industrialnego nie jest więc działalnością woluntary-styczną.

Proces dziejowy prowadzi w sposób „naturalny" do industria-lizmu. „Od XV wieku system feudalny ulegał stopniowej dezorganizacji, której towarzyszyło stopniowe organizowanie się systemu industrialnego", czytamy w Katechizmie industrialistów (1824 -- 1825) (Saint-Simon 1968c: 486). Analiza struktury społecznej i całokształtu sytuacji pokazuje zaś, gdzie i w jaki sposób dojdzie do ukonstytuowania się nowego ustroju: „[. . .] interesy polityczne Europy roztrząsane są we Francji, a interesy społeczne Francuzów ważą się w Paryżu; ponieważ zaś wśród -ludności paryskiej klasa industrialistów jest liczniejsza i ważniejsza niż inne klasy razem wzięte, industrialise! paryscy mogą się zorganizować w partię polityczną". Stąd już tylko krok do zrzeszenia wytwórców francuskich, a potem zachodnioeuropejskich. Rezultatem będzie zniszczenie systemu feudalnego i wprowadzenie industrialnego (tamże: 486 - 487).

Zwróćmy uwagę na to, że Saint-Simon prowadzi swe analizy w kategoriach możliwości: sytuacja umożliwia, a nie wymusza pewnego typu działania. Jeśli jednak te działania nastąpią, to wystąpić muszą wskazane konsekwencje.

Wspomniane wyżej, wynikające z „prawa postępu", prze-

20