3462403065

kształcanie się systemu feudalnego w system industrialny zależy wprawdzie od działalności ludzi, przede wszystkim jednak oparte jest na „naturalnym porządku rzeczy". Stopniowe organizowanie się nowego ustroju nie dokonuje się według z góry obmyślonego przez artystów, uczonych i wytwórców planu. ,,Jest to z natury rzeczy czymś niemożliwym, gdyż nad wszystkim panuje i wszystko ogarnia wyższe prawo postępu ducha ludzkiego. Jakkolwiek siła ta wywodzi się z nas samych, nie jest w naszej mocy ani usunąć się spod jej wpływu, ani opanować jej działanie, podobnie, jak nie moglibyśmy zmienić impulsu, który każe naszej planecie krążyć dokoła Słońca. Jedynie drugorzędne efekty są zależne od naszej woli. Jedno, co możemy, to być posłuszni temu, prawu (naszej prawdziwej opatrzności) świadomie [. . .]" (Saint--Simon 1968d: 292 - 293). Zadaniem, jakie sam filozof stawia przed sobą, jest właśnie podniesienie „wytwórców na najwyższy szczebel znaczenia i władzy", aby byli wystarczająco świadomi swych możliwości i odważni dla wprowadzenia industrializmu. Od skuteczności oddziaływania prac Saint-Simona i od charakteru mającego nastąpić w dalszej konsekwencji zrzeszenia wytwórców zależeć ma tempo zmian (Saint-Simon 1968c : 482-486).

Nauka jest konieczna do przebudowy społeczeństwa. W związku z tym uczeni pełnić w nim muszą wyróżnione role. Przyznawanie im szczególnego statusu jest zresztą, zdaniem Saint-Simo-na, faktem od XIII wieku, kiedy to zaczęła się kształtować nowoczesna, oparta na obserwacji, nauka. Królowie Francji i Anglii popierali postęp nauk i podnosili polityczne znaczenie uczonych. Co więcej: „Stopniowo nasi królowie [. . .] zrozumieli, że trzeba popierać naukę oraz podporządkowywać się decyzjom uczonych" (Saint-Simon 1968d: 306).

Nowe, ukształtowane przede wszystkim dzięki pracom uczonych, społeczeństwo będzie miało jeden podstawowy cel. Ma być nim możliwie najlepsze zastosowanie, rozwój i upowszechnienie umiejętności osiągniętych w różnych dziedzinach nauki, sztuki i rzemiosł, dla zaspokojenia potrzeb ludzkich. To nowe społeczeństwo ma wykluczyć bezpośrednie oddziaływanie człowieka na człowieka, gdyż jedyną użyteczną działalnością ludzką będzie w nim oddziaływanie człowieka na rzeczy. Wzajemne oddziaływania ludzi na siebie mają mieć tylko charakter wtórny, pośredni

21