page0147

NAZWY RODZINNE, RODOWE I ZBIOROWE

Kazimierz Rymut

S

NAZWISKA

Nazwisko w systemie jeżyka. Kształtowanie się nazwisk w dziejach języka polskiego. Budowa językowa nazwisk. Elementy obce w nazwiskach używanych przez Polakow

NAZWISKO W SYSTEMIE JĘZYKA

Nazwisko to nazwa własna, dziedziczne określenie człowieka, które przechodzi z ojca, niekiedy też z matki na dziecko. Nazwisko jest nazwą osobową stanowiącą swoistą własność człowieka, którego określa, podlegającą ochronie prawnej. Obecnie każdy obywatel Polski musi posiadać nazwisko i jeśli nie otrzymał go na zasadzie dziedziczenia, to jest mu ono nadawane na drodze administracyjnej. Forma językowa, zwłaszcza jego postać graficzna, nie może być w dzisiejszych czasach w sposób dowolny zmieniana. Zmiana postaci graficznej oznacza zmianę całego nazwiska. Dziś Gołąb i Gołomb to dwa różne nazwiska.

Obecne znaczenie terminu „nazwisko" ukształtowało się późno, dopiero w początku XX w. Wcześniej wyraz „nazwisko" był synonimem wyrazu „nazwa". Jeszcze w XIX w. mówiło się o nazwiskach roślin,

0    nazwiskach miast i gor.

We współczesnym polskim systemie nazywania ludzi nazwiska przeciwstawiają się imionom i przezwiskom kilkoma cechami. Obecnie w Polsce dwie nazwy osobowe identyfikują człowieka. Są to imiona

1    nazwiska. Charakter urzędowy tych dwu grup nazw osobowych upodabnia je do siebie. W sposób istotny natomiast różnicuje je dziedziczność. Imię, w przeciwieństwie do nazwiska, nie jest dziedziczne. Nadawane jest przez odpowiedni urząd administracji państwowej (daw-

143