page0116

NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA

grec. na -ios i łac. na -ius. W zapożyczonych imionach żeńskich panującą jest odmiana z mian. 1. p. na -a: Anna, Barbara, oraz -ia (dawniej -ija //    -yja): Cecylia, Maria (dawniej Cecylija, Maryja). Żeńskie imiona zakoń

czone na spółgłoskę występowały w przeszłości rzadko, np. staropolskie Judyt, Ester. Także współcześnie nie są często spotykane, np. Inez, Ingryd II Ineza,Ingryda. W adaptacji fleksyjnej ważną rolę odgrywa rodzimy wzór derywacyjny, gdy pewne typy zakończeń imion obcych upodabniają się do polskich sufiksów, np. zakończenie -asz w imieniu Łukasz : Lucasius, -ek w imionach Franciszek : Franciscus, Marek : Marcus.

Zapożyczone imiona chrześcijańskie występujące w funkcji imion chrzestnych zostały włączone do polskiego systemu słowotwórczego. Formy słowotwórczo pochodne tworzono na wzór derywatów od imion rodzimych, szczególnie od imion dwuczłonowych, wykorzystując mechanizmy i formanty stosowane w rodzimej derywacji hipo-korystycznej, a więc ucięcia, palatalizację oraz szeroko stosowaną sufiksację form podstawowych i skróconych. Niektóre często występujące imiona chrzestne miały już w średniowieczu bogatą derywację hipokorystyczną, np.:

od Piotr: Piotr-al, Piotr-asz, Piotr-asz+ek, Piotr-ek, Piotr-osz, Piotr-uch+no, Pietrz-yk; Pie-ch, Pie-ch+nik, Pie-sz, Pie-sz+ek, Pie-sz+yk itd.;

od Anna, Hanna: An-ka, An-uch+na, An-ul+ka, An-usza, Hania, Han-ka, Han-uch-na, Han-ula, Han-ul+ka, Han-usza, Jan-ka, N-uch+na, N-ut+ka itd.

O współczesnej derywacji hipokorystycznej pisano wielokrotnie, starając się ukazać jej mechanizmy, sposób konstruowania pierwiastka hipo-korystycznego i dobór formantów współtworzących imiona hipokorysty-czne (E. Umiriska-Tytori, H. Wróbel).

IMIONA BOHATERÓW ŚWIECKICH

Obok nurtu religijnego wyrażającego się poprzez patronat świętych zaznacza się w antroponimii polskiej już od średniowiecza słabsza tendencja obdarzania dzieci imionami bohaterów świeckich, mitycznych i literackich, wsławionych przez legendy, podania i pieśni od starożytności po czasy nowożytne, popularyzowanych przez poezję, powieść, teatr, operę, później film i telewizję. Kilkanaście tego typu imion przekazały nam źródła staropolskie. Z mitologią i literaturą grecką są związane Achilles, Ajaks, Hektor, Parys, Priam i żeńskie Poliksena, z tradycją rzymską Horacy, z legendami celtyckimi Artus, Parcyfat, Tristram (Tristan), żeńskie Izolda, z poematami cyklu karolińskiego Roland, Oliwir, z epiką

112