page0120

NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA

chownych, np. w XI w. biskup krakowski o imieniu występuje też jako Lambert, a mnich łekneński Boguchwał z przełomu XII i XIII w. jest identyczny z Filipem. Problem dwuimienności u Piastów we wczesnym średniowieczu omówił na tle porównawczym J. Hertel (1979).

Nieco późniejszy jest zwyczaj nadawania dwóch lub więcej imion chrześcijańskich. Mogły tu oddziaływać tak względy religijne — szukanie większej liczby świętych patronów, jak i względy rodzinne — chęć uczczenia imienników wśród członków rodziny lub wśród możnych protektorów. Jako jeden z pierwszych nosi w Polsce dwa imiona chrześcijańskie król fan Olbracht (ur. 1459). W XVI w. spotykamy się z tym zjawiskiem u znanych pisarzy, np. Andrzej Frycz Modrzewski, Sebastian Fabian Klonowie, Józef Bartłomiej Zimorowic. Zwyczaj ten, rozpowszechniony także szeroko na zachodzie Europy, w Polsce stał się bardzo modny już w XVII w. wśród arystokracji i szlachty, później także wśród ludności mieszczańskiej i chłopskiej, jak o tym informują badania regionalne (por. Borek, Szumska 1976, Górny 1995, Surma 1995). Nadawano najczęściej dwa imiona, rzadziej trzy i cztery, np. Aleksander Michał Lubomirski ur. 1614; Kazimierz Wiktor Łącki ur. 1832; Mateusz Eustachy Michał Lubowidzki ur. 1789; Tadeusz Antoni Konstanty Buyna 1859; Ludwik Edmund Michał Józef syn dziedzica dóbr Niemojowice ur. 1826; Zygmunt Napoleon Stanisław Adam Ludwik Krasiński ur. 1812. Szczególnym przypadkiem dwuimienności są imiona typu Jan Chryzostom, Jan Nepomucen, które są z pochodzenia zestawieniami imion i przydomków, jakie nosili ich święci patroni. Przydomki te funkcjonowały niekiedy jako samodzielne imiona Chryzostom, Nepomucen.

Nadanie na chrzcie lub zarejestrowanie w Urzędzie Stanu Cywilnego więcej niż jednego imienia często nie pociąga za sobą ich praktycznego używania, podobnie jak nie mają dzisiaj praktycznego zastosowania imiona nadawane przy bierzmowaniu.

TRADYCJA RODZINNA I PROBLEM DZIEDZICZENIA IMION

Tradycja rodzinna polegająca na powtarzaniu imion w rodzinie, nadawaniu imion przodków ze strony ojca lub matki odgrywa znaczną rolę w wyborze imienia dla dziecka tak współcześnie, jak i w przeszłości. Znana jest powtarzalność pewnych imion w dynastii piastowskiej (ponad 20 Bolesławów, 14 Kazimierzów, 10 Władysławów itd.). Zjawisko to występowało także w średniowiecznych znacznych rodach rycerskich i było wykorzystywane nieraz bez dostatecznego krytycyzmu w bada-

116