page0104

NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA

wiło znaczniejszy ślad w odimiennych nazwach miejscowych i w nazwiskach. Od początku naszej historii zaznaczał się także wpływ imion noszonych przez bohaterów świeckich, historycznych, literackich, artystycznych, pochodzących z różnych krajów i języków. Powstawały różne mody w nadawaniu imion zależne od aktualnych prądów, związków kulturalnych i kontaktów politycznych. Pewną liczbę obcych imion przynieśli też ze sobą osiedlający się w Polsce cudzoziemcy.

IMIONA POCHODZENIA RODZIMEGO

W początkach swojej historii język polski miał własny, rodzimy system nazywania osób odziedziczony z epoki prasłowiańskiej i nawiązujący do indoeuropejskich systemów nazewniczych. Występowały w nim imiona pochodzenia słowiańskiego o swoistej budowie i semantyce, a mianowicie: 1. imiona złożone (dwuczłonowe), 2. pochodzące od imion dwuczłonowych formy skrócone i pieszczotliwe (hipokorystyki), 3. imiona jednotematowe (odapelatywne).

Staropolskie imiona dwuczłonowe składające się z dwóch samodzielnych leksemów zespolonych pod względem formy i znaczenia w jedną całość miały niegdyś charakter życzący, zawierały treści wyrażające jakąś dodatnią cechę lub pomyślną wróżbę skierowaną ku przyszłości dziecka nazwanego danym imieniem, np. Bogumiła '(niech będzie) miła Bogu', Dzirżykraj 'niech panuje nad krajem'. Średniowieczne dokumenty prawne i źródła historiograficzne poświadczają istnienie około 600 imion dwuczłonowych, w tym ponad 100 zrekonstruowanych na podstawie nazw miejscowych. Nie jest to lista pełna, istnieją bowiem dalsze propozycje rekonstrukcji tego rodzaju imion z odimiennych nazw miejscowych (por. Bańkowski 1984), próby te wymagają jednak dalszej, wnikliwej analizy. Źródłem do poznania zaginionych imion dwuczłonowych są ponadto nazwiska. Kilkadziesiąt dotąd nie znanych wydobyto (Skowronek 1995) na podstawie „Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych" (t. I-X, wyd. K. Rymut, Kraków 1992-1994).

Imion żeńskich omawianego typu przekazały nam źródła średniowieczne znacznie mniej, niewiele ponad 100. Są to imiona częściowo samodzielne, np. Boguwola, Dobrowieść, częściowo derywowane od imion męskich za pomocą zmiany charakterystyki fleksyjnej, np. Wojciecha od Wojciech.

Według przeprowadzonych badań (Malec 1971 — nie obejmujących jednak dodatkowych rekonstrukcji z nazw miejscowych i ze współczes-

100