3576901499

16 Wstęp

nych celów redystrybucyjnych. Efektywność może się zwiększyć dzięki korektom niedoskonałości wolnego rynku, takich jak nadmierna siła monopsonistyczna czy asymetria informacyjna, które powodują powstawanie ryzyka nadużycia (imorał hazard) i selekcji negatywnej (adverse selection), ale też niekorzystnych efektów zewnętrznych, związanych np. ze zwyczajami lub procesem poszukiwania pracy, jak również kosztów transakcyjnych i frykcji, które ograniczają rozmiar rynków. Redystrybucja może natomiast stanowić uzasadnienie istnienia pewnych instytucji nawet wtedy, gdy nie występują niedoskonałości rynku. Na rynku niedoskonałym w pewnych sytuacjach można realizować redystrybucję, równocześnie podnosząc efektywność, np. w wypadku takich instytucji jak płaca minimalna lub subsydiowanie zatrudnienia, jeśli przeciwdziałają one nadmiernej sile monopsonistycznej pracodawców. W większości wypadków zachodzi jednak, tradycyjny w ekonomii, konflikt pomiędzy efektywnością a równością. Co więcej, redystrybucja realizowana za pomocą instytucji rynku pracy wcale nie musi prowadzić do bardziej egalitarnego społeczeństwa ani też odzwierciedlać interesów medianowego wyborcy. W konstrukcjach instytucji rynku pracy często zdarzają się bowiem błędy i niedoskonałości sprawiające, że w nieproporcjonalnie dużym stopniu służą one określonym interesom pewnych grup nacisku.

W książce uwzględniono również to, że instytucje rzadko funkcjonują w odizolowaniu. Dlatego też w ujęciu ekonomii pozytywnej wpływ poszczególnych instytucji na rynek pracy jest analizowany nie tylko poprzez uwzględnienie ich bezpośredniego oddziaływania na zatrudnienie, bezrobocie i płace, ale również przez ich pośrednie oddziaływania wynikające z obecności innych instytucji. Dla przykładu, podniesienie wysokości zasiłków dla bezrobotnych wpływa na bezrobocie bezpośrednio - obniżając intensywność poszukiwania pracy i podnosząc płacę progową (reservation wagę) bezrobotnych, oraz pośrednio - podnosząc siłę przetargową związków zawodowych i poziom płac wydajnościowych (efftciency wagę). Dlatego, paradoksalnie, trzecim argumentem za istnieniem instytucji jest funkcjonowanie innych - pewne instytucje są tworzone po to, by przeciwdziałać innym bądź je uzupełniać. Wobec tego w rzeczywistości pojawiają się czasem polityki niewydolne, gdyż instytucje odpowiedzialne za zakłócenia są rzadko reformowane. Często proces polityczny tworzy wręcz łańcuch zakłóceń, w którym kolejne instytucje są wykorzystywane do zrównoważenia niepożądanych efektów innych instytucji.

Dużo uwagi poświęcono właśnie precyzyjnemu zdefiniowaniu instytucji oraz ich pomiarowi według istotnych dla nich wymiarów (np. w wypadku zasiłku dla bezrobotnych będą to kryteria przyznawania, wysokość świadczeń, maksymalny czas trwania uprawnień). Uważamy bowiem, że dokładność w opisie sposobu, w jaki instytucje działają, i celów, jakie osiągają, ma kluczowe znaczenie dla charakterystyki ich wpływu na rynku pracy. Przedstawiamy też informacje