3574671446

córka austriackiego obertrażnika pogranicznego, zdradza ich obu, niestety, z ”nadzyratelem granicznym” Moskalem a oni jako więźniowie rafiają do koszar.

Cenna wskazówka odnośnie imienia, zawarta w korespondencji młodego Sienkiewicza: Ile razy byłeś w takim stanie, na to nie starczyłoby mi papieru i pamięci, chyba wziąłbym kalendarz za rok 1863 i czytał wszystkie imiona żeńskie panien, wdów i świętych bożych. -Jeżeli się zakochałeś, napisz, 23 listopada 1865⁷, prowadzi do kolejnego dzieła.

Otóż w wydanym później, w 1865 roku, „Noworoczniku Sowizrzała” widnieje satyryczny kalendarz, w którym po datą marcową wpisane jest, gwoli pamięci: 17 marca: Gertrudy -wdowy*-może nieprzypadkowo. Imię to, w kontekście szekspirowskim, powraca później u Henryka Sienkiewicza.

W Galicji wkraczającej w okres autonomii lokalna społeczność mogła walczyć przynajmniej drwiną z Moskalami zza Kordonu. Schowany na dalszych kartach „Noworocznika” poemat pt. „Czynownik w Galilei: nieciekawa historja dla ciekawych czytelników” spełnia rolę kordiału, pokrzepia i wzmacnia.

Przełamywanie ustawicznego, codziennego strachu towarzyszyło tajnym szkolnym próbom literackim; w systemie moskwiczenia groziły resytrykcje za czytanie patriotycznych dzid.

W tym czasie za pożyczenie uczniowi wyjeżdżającemu na wakacje wydania lipskiego książki wieszcza został, w wyniku donosu jednego z czynowników moskiewskich, zdymisjonowany przez władze rosyjskie prof. literatury polskiej w warszawskiem III-cim Gimnazium, Wojciech Grochowski⁹.

Charakterysryczna inwokacja do Muz¹⁰ i przyzywania na pomoc Olimpu" i zapowiedź: Aż dzisiaj autor choć z szwankiem czupryny -1 epos stworzy [s. 19], przełoży się na dzieło homerowskie, „Trylogię”, w której ustępy wzniosłe kreować będą uposażeni w bujne czupryny bohaterowie^l2, z wyjątkiem Zagłoby, który wszakże też wystawiał będzie swe życie na szwank.

⁷    Henryk Sienkiewicz : listy. t. 1, cz.l, s.276

⁸    Noworocznik "Sowizrzała" : na rok pański 1866. - Lwów, 1865, s.5, http://ibc.bi.ui.edu.pl/publication/316277

⁹    Wspomnienie pośmiertne // Szkice Społeczne i Literackie / pod red. K. Bartoszewicza. - Kraków. - 1876, nr 3, s.30

¹⁰    Por. o Bartku, którego cechowała „prawdziwie homeiyczna naiwność”: Teraz muzo śpiewaj [w:] Bartek Zwycięzca : nowella / przez Henryka Sienkiewicza // Czas. - Kraków. - 1882, nr 99

¹¹    Zeusie gromowładny, na co ty patrzysz ze szczytu Olimpu! Dzieją się rzeczy, o których nie śniło się filozofom [w:] Ta trzecia (z pamiętnika malarza) / przez Henryka Sienkiewicza, rozdz. XVIII-XXV // Przegląd Literacki: dodatek do "Kraju". - R.7, nr 51 (1888), s.2

¹²    Zdrowia zaczęły krążyć, czupryny dymić [w:] Potop // Słowo. - 1884, nr 297 ; czupryny Kośmy i Damiana, podobne do dwóch olbrzymich kądzieli [w:] Potop // Słowo. - 1885, nr 212 ; Przyjechali z Paryża Świateccy. Ale jak sobie poradziła z jego czupryną, to pozostanie dla mnie wieczną zagadką [w:] Ta trzecia (z pamiętnika malarza) / przez Henryka Sienkiewicza, rozdz. XVIII-XXV // Przegląd Literacki: dodatek do "Kraju". - R.7, nr 51 (1888), s.3 ; śmierć Pągowskiego: patrzyli tymczasem na jego siwą czuprynę, wciąż o krawędź stołu opartą [w:] Na polu chwały : powieść historyczna z czasów króla Jana Sobieskiego / przez Henryka Sienkiewicza // Biesiada Literacka. - 1905, nr 1 ; por. też: Goślicki do młodego kozaka Fiedoreńki: Tyś stary, a twarz przecie młoda... (bierze go za włosy, próbuje i ściąga perukę). - Hę? ... czupryna ci złazi!., (ściąga mu siwa brodę) -1 odpada broda!..- Wit: A co wielmożny panie! szpieg to oczywisty! [w:] Orle gniazdo : dramat w trzech aktach, w