4265275959

38

Ewa Szepietowska: Werbalna fluencja afektywna i narracje emocjonalne u osób z AD i VD

Wnioski. Wyniki sugerują możliwość wykorzystania zadań fluencji afektywnej w diagnozie różnicowej otępień. Wskazują też na specyficzną wrażliwość chorych z AD na bodźce lękotwórcze.

Summary

Introduction. Semantic memory disorders, linguistic deficits, high level of anxiety and depression are clinical characteristics of the different types of dementia. People diagnosed with Alzheimer' disease (AD) and vascular dementia (VaD) present higher different in cognitive functions, including non-affective verbal fluency tasks.

Materiał and methods. We tested subjects with Alzheimer' disease (AD) (N=10), and with vascular dementia (VaD) (N=10) and subjects without neuropsychiatric impairments(N=10). Two tasks foraffec-tive verbal fluency were used {Pleasant, Unpleasant) and three tasks of emotional narratives (subject were asked to tell three stories; about love, hate and anxiety, they were stimulated by appropriate pictures). Number of correct words in verbal fluency tasks was counted, as well number of emotional words in each narration. Subjects with AD showed lower results than control group, but higher than people with vascular dementia (VaD). The profile of performance of people with AD is similar to control people but different than people with VaD. We noticed the very interesting finding that people with AD used in their narratives morę freęuently emotional words related to anxiety than to another feelings.

Conclusions. The results suggest possibility to use the affective verbal fluency tasks in the differen-tial clinical diagnosis of dementia. The results also show the specific emotional sensibility for anxious stimulus displayed by people with AD.

Wstęp

Zdolność generowania słów z różnych kategorii (semantycznych i literowych) jest uznawana za wskaźnik funkcjonowania poznawczego, stąd zadania fluencji słownej są powszechnie wykorzystywane w diagnozie klinicznej [1, 2, 3]. Sposób realizacji zadania (tj. liczba pojęć zgodnych z kryterium, sposób grupowania słów, liczba stworzonych w ten sposób klasterów, ich zawartość, świadczące o stanie pamięci semantycznej, przełączanie się na inne kryteria grupowania słów wskazujące na sprawność funkcji wykonawczych, cechy błędów np. powtórzeń, neologizmów) jest charakterystyczny dla różnych zespołów psychopatologicznych i może stanowić element diagnozy różnicowej, szczególnie w subkli-nicznych fazach schorzeń [4, 5]. Obok typowych zadań (semantycznych nieafektywnych, np. zwierzęta, czy fonemowych, gdy należy wymienić słowa rozpoczynające się daną głoską) sporadycznie wykorzystywane są kategorie afektywne, wymagające podawania słów „pozytywnych" (przyjemne, radość) lub „negatywnych" (nieprzyjemne, lęk, strach)[6]. Rezultaty uzyskane w takich zadaniach pozwalają wnioskować o stanie emocjonalnym, jego dynamice np. w przebiegu terapii, a także o właściwościach leksykonu pojęć afektywnych [7, 8].

Trudności z aktualizacją pojęć są istotnym objawem procesów otępiennych, szczególnie choroby Alzheimera (Alzheimer's Disease; AD). Obok wybijających się na plan pierwszy deficytów pamięci epizodycznej występują zakłócenia sfery językowej w postaci anomii, parafazji semantycznych, żargonu, zaburzeń pragmatyki i wielu innych, opisanych w bogatym piśmiennictwie [9, 10, 11]. Realizację zadań fluencji słownej przez chorych z AD cechuje niższy poziom wykonania płynności semantycznej niż fonemicznej [12, 13, 14], Z kolei objawy otępienia naczyniowego (Vascular Dementia; VaD) zależne są od charakteru patologii naczyniowej (np. otępienie wielozawałowe; zawały strategiczne), rozległości, lokalizacji i lateralizacji patologii [15, 16]. Obraz kliniczny jest niehomogeniczny, ale często zaburzenia pamięci są bardziej subtelne niż w AD, dominują zaś zakłócenia funkcji wykonawczych [17, 18].

Niewiele prac porównuje realizację fluencji słownej osób z AD i otępieniem naczyniowym. Wyniki nie są konkluzywne [19]; ponadto zwrócono uwagę na odmienną metodologię badań utrudniającą formułowanie wniosków. Bezpośrednie porównania obu grup wykazały inne profile wykonań fluencji.