4442198600

dziedzictwo XVIII i XIX wieku, tradycyjne i nieporównywalne z postępem, który dokonał się w krajach Zachodu, drugi zaś obejmowało nowe zjawiska wynikające z odzyskanej niepodległości. W tych złożonych układach społecznych powstawała koncepcja organizacyjna bibliotekarstwa publicznego. O osiągnięciach i niepowodzeniach zadecydowało kilka najważniejszych elementów, którym wypada się bliżej przyjrzeć.

Jako pierwsze należy wymienić przestrzenne rozmieszczenie ludności Polski, to jest gęstość zaludnienia w poszczególnych regionach kraju z uwzględnieniem mniejszości narodowych i etnicznych oraz skupisk miejskich i wiejskich.

Drugim elementem był podział ludności według wieku i wykonywanych zawodów.

Trzeci dotyczył poziomu oświaty, wykształcenia, analfabetyzmu, struktury szkolnictwa: od szkoły podstawowej poczynając, poprzez średnie ogólnokształcące, zawodowe, na akademickim kończąc.

Czwartym była powszechność dostępu do instytucji kultury: teatru, muzeów, sal koncertowych, radia, księgarni, bibliotek oraz punktów sprzedaży prasy.

W 1939 r. Polska liczyła 35,1 min mieszkańców. Z tego w miastach żyło 8,80 min (25,7%). Do najludniejszych należały woj. centralne (14,6 min), do najmniej zaludnionych woj. zachodnie (5,1 min) oraz wschodnie (6,2 min). Województwa wschodnie były ubogie w miasta. Mieszkańcy miast stanowili w nich 14% ogółu ludności Polski, gdy w województwach zachodnich 35%.

Na podział administracyjny kraju składało się 17 województw, 264 powiaty (w tym grodzkich 23), 3195 gmin wiejskich i 40 533 gromad. Byliśmy społeczeństwem chłopskim, prawie 70% stanowiła ludność wiejska¹. W porównaniu z krajami zachodnimi przestrzenne rozmieszczenie ludności naszego kraju było anachroniczne. Takiej przewagi ludności wiejskiej, żyjącej biednie, często na pograniczu nędzy, nie miał żaden kraj z wyjątkiem Hiszpanii. W 1936 r. stopa bezrobocia w Hiszpanii wynosiła około 17%, w niektórych regionach dochodziła do 30%. Wśród 796 341 bezrobotnych 65% stanowili robotnicy rolni. Konflikty między obszarnikami a wiejską

90

1

Mały Rocznik Statystyczny 1939. Warszawa 1939.