4442198719

cząsteczki siarki; wówczas zwierzątko przyjmie dużo siarki, ponieważ — jak mówi Dembowski — żółtko „nadało jej smaku”, tak jak „posmarowanie chleba odrobiną masła nadaje mu smaku” (Dembowski, 1946a, str. 191). Wynikałoby stąd, że — zdaniem autora — cechą, którą kierują się wymoczki w swych reakcjach pokarmowych jest „smak”, lub, ściślej, chemiczne właściwości podawanych im

substancji.

Na podstawie tego przykładu można już określić, na czym polega „kierowanie się” cechami przedmiotu, lub przynajmniej ta jego postać, z którą mamy do czynienia w tym wypadku. Jest to mianowicie wybór według pewnych właściwości tego, co zwierzętom jest potrzebne do utrzymania równowagi, i odróżnienie tych rzeczy od innych, bezwartościowych, a nawet szkodliwych. Przedmioty przedstawiające dla zwierzęcia pewną wartość, np. nadające się dla niego na pokarm, odznaczają się pewmymi określonymi właściwościami, które wskutek tego stanowią jak gdyby wskaźniki ich wartości. Właściwości te mogą być rozmaite: chemiczne (smak, zapach), optyczne (barwa, kształt, wielkość), akustyczne (odgłosy wydawane przez zwierzynę, na którą poluje dany gatunek) itp., zwierzęta więc kierują się tymi właściwościami, dla odbioru których posiadają odpowiednie narządy zmysłowe. Mamy tu więc do czynienia z kierowaniem się wskaźnikami takiej lub innej, dodatniej lub ujemnej wartości przedmiotu.

Ta forma kierowania się cechami przedmiotów stanowi przedmiot bardzo wielu doświadczeń. Dla przykładu przytoczę jeszcze kilka eksperymentów, mianowicie nad dżdżownicami i pszczołami. Dżdżownice, mimo stosunkowo dobrze rozwiniętego ośrodkowego układu nerwowego, kierują się w swych reakcjach, podobnie jak wymoczki, przede wszystkim cechami odbieranymi w bezpośrednim kontakcie z przedmiotem, „kontaktowymi” wskaźnikami wartości. Dowodzą tego wyraźnie doświadczenia z wyciąganiem do norki liści. Badania te zapoczątkował jeszcze Darwin. Stwierdził on, że dżdżownice ciągnąc liście, przysysają się wargami do ich wierzchołków, a nie do ogonków, i wysnuł stąd wniosek, że zwierzęta te orientują się w kształcie liści, dzięki czemu mogą czynność wciągania

101