4552035370

72 Zofia Kaczorowska

A. Kosiba [14] dla Ziem Śląskich rozpatruje specjalnie przypadki powtarzania się miesięcznych sum opadu poniżej 25% i powyżej 200% średniej wieloletniej, tzw. „normy“. Marginesowo podaje, że nie wchodzi w bliższą analizę kryterium suszy, które jest jeszcze kwestią otwartą. Zaznacza, że niektórzy autorzy przyjmują taką ocenę: w latach bardzo suchych opad stanowi 50—75% średniej sumy rocznej, w latach suchych — 75—100% średniej sumy rocznej i analogicznie w latach wilgotnych opad wynosi 100—125%, a w latach bardzo wilgotnych — opad przewyższa 125% średniej sumy rocznej.

W pracy S. S. Vishera [37] dotyczącej susz i powodzi w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znaleziono takie kryterium oceny: w latach najsuchszych suma opadu uzyskana w ciągu pory roku spada do 50% opadu normalnego, a w okresach najwilgotniejszych wynosi około 150% opadu średniego.

Po licznych próbach zdecydowano w niniejszym opracowaniu przyjąć następujące kryteria:

1)    za rok (lub porę roku) przeciętny uważa się taki, w którym odchylenie od przeciętnej sumy wieloletniej nie przekracza 10%, zatem suma opadu mieści się w granicach 90—110% opadu normalnego,

2) suchy, gdy niedobór opadu wynosi 11—25% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu stanowi 75—89% normy,

3)    bardzo suchy, gdy niedobór opadu wynosi 26—50% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu stanowi 50—74% normy,

4)    skrajnie suchy, gdy niedobór opadu przekracza 50% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu spada poniżej 50% normy,

i analogicznie:

5)    wilgotny, gdy nadmiar opadu wynosi 11—25% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu stanowi 111—125% normy,

6)    bardzo wilgotny, gdy nadmiar opadu wynosi 26—50% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu stanowi 126—150% normy,

7)    skrajnie wilgotny, gdy nadmiar opadu przekracza 50% średniej sumy wieloletniej, czyli suma opadu przewyższa 150% normy.

Stosując powyższe założenia, obliczono dla każdej z 11 dzielnic częstość występowania tych różnych klas sum opadowych rocznych i sezonowych w okresie 1900—1959 w liczbach bezwzględnych, a następnie wyrażono je w odsetkach.

Uzyskane wyniki przedstawiono graficznie w postaci histogramów. Ze względu na nierówność przedziałów na osi odciętych — przy ocenie niedoboru i nadmiaru opadów — zastosowano odpowiednie mnożniki w celu uzyskania powierzchni równoważnych względem sum opadów występujących w poszczególnych przedziałach (ryc. 11).

Rok. Histogramy obrazujące częstość rocznych sum opadu dla wszystkich dzielnic, z wyjątkiem Pojezierza Mazurskiego, Przedgórza Sudeckiego