4552035401

Okresy przeciętne suche i wilgotne 81

Jesienie wilgotne są zjawiskiem rzadziej spotykanym niż suche — mogą trafić się od 6—9 (w Karpatach) do 19 razy (Pojezierze Pomorskie) w ciągu 100 lat.

Tę porę roku charakteryzuje wysoki udział niedoboru opadu w granicach 26—50% — toteż w wielu dzielnicach notowano więcej przypadków jesieni bardzo suchych niż suchych. Powtarzalność ich jest przeważnie rzędu 18—24%, tylko na Pojezierzu Pomorskim i w Beskidach Zachodnich spada do 11—13%.

Jesienie bardzo wilgotne — pod względem częstości prawie dotrzymują miejsca jesieniom wilgotnym — przypada ich od 8 (kotliny i niziny podkarpackie) do 16 (Podhale) w przeliczeniu na 100 lat. W całej Polsce liczba ich jest mniejsza, często nawet dwukrotnie, niż jesieni bardzo suchych.

Jesienie skrajnie suche (niedobór > 50% sumy wieloletniej) są również zjawiskiem bardzo rzadkim, notowanym zaledwie 2—8 razy w ciągu 100 lat. Ciekawe, że stosunkowo najczęstsze są one na Śląsku, w Beskidach Zachodnich i na Pojezierzu Pomorskim.

Wbrew pozorom, jesienie skrajnie wilgotne trafiają się znacznie częściej niż skrajnie suche. Frekwencja ich waha się od 5 do 12%, bywa 3-krotnie (kotliny i niziny podkarpackie), a nawet 4-krotnie (Pojezierze Mazurskie) wyższa niż jesieni skrajnie suchych.

Dla pełniejszego zobrazowania kształtowania się prawdopodobieństw różnych kategorii niedoborów i nadmiarów opadu w kolejnych porach roku, w poszczególnych dzielnicach, sporządzono tabelę 22 zestawiając te same dane, co w tabeli 21, tylko zgrupowane ze względu na wielkość odchyleń.

Pierwszy fragment tabeli przedstawia powtarzalność w procentach wszystkich ujemnych odchyleń od średnich wieloletnich — bez względu na ich wielkość. Dokładnie 75% wartości (33 na 44) przewyższa liczbę 50 (odpowiadającą połowie przypadków), stąd płynie wniosek, że w różnych częściach Polski niedobory opadów wszelkich kategorii są zawsze bardziej prawdopodobne niż ich nadmiary. Przewagi niedoborów we wszystkich porach roku można oczekiwać na Nizinie Śląskiej oraz w Karpatach. Większy lub mniejszy niedostatek opadu notowany jest najczęściej w zimie na Nizinie Śląskiej, na wiosnę — na Pojezierzu Mazurskim i w Lubelskiem, latem — na Pojezierzu Pomorskim a jesienią — na południu Polski. W środku kraju od zimy do lata włącznie prawdopodobieństwo niedoborów i nadmiarów jest całkowicie wyrównane, a jedynie jesienią przeważają nadmiary.

Jeśli idzie o pory roku przeciętne pod względem ilości opadów, to powtarzalność ich waha się w granicach od 45% (Pojezierze Pomorskie — wiosną) do 15% (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska — wiosną). Na przeważającym obszarze Polski lato jest porą roku, w której stosunkowo najczęściej (42—30%) występują opady utrzymujące się w normie. Na Pojezierzu Po-

6

Opady w Polsce