4597124972

Głosy o książkach 159

własnych poglądów, idei itp. Nie zawadzi trochę pokory wobec dokonanego.

Stanisław M. Kwiatkowski (Rynekpracy - implikacje dla reformowanego systemu kształcenia zawodowego) wskazuje na potrzebę i strategie reformowania systemu przygotowania zawodowego, gdyż rynek pracy stanowi dla niego swoiste wyzwanie. System wymaga reform w sferze strukturalnej, programowej i organizacyjnej. Autor dokonuje charakterystyki rynku pracy, przemian w sferze metod pracy; mówi o nowych zawodach i oczekiwaniach pracodawców i nowych formach zatrudnienia. Czyni to jako ekspert, autor raportu Analiza systemu edukacji z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy i kompatybilności ze standardami Unii Europejskiej. Określenie kierunków zmian.

Wartościowym zakończeniem pierwszej części rozprawy są artykuły Badania nad efektywnością edukacyjną od perspektywy scjentystycznej ku hermeneu-tycznofenomenologicznej (A. Bogaj) i Nie rozumieją, nie myślą, nie liczą... Wymtki międzynarodowych badań edukacyjnych polskich uczniów na tle fińskich (Roma Kwiecińska, Stanisław Kowal).

Warto przypomnieć za A. Bogajem, że istotnym elementem edukacji jest wiedza na temat uzyskiwanych efektów. Jest to o tyle trudne, że napotykamy bariery w logice teleologicznej oraz w słabościach pomiaru. Dopracowanie kryteriów wywiedzionych z wartości adaptacyjnych (wiedza, fakty, prawa - ilość, zakres) oraz wartości emancypacyjnych (samorozwój, samodoskonalenie się, twórczość, kreatywność itp.), kierowanie się perspektywą hermenutyczno-fenomenologiczną pozwoli na przejrzystość poglądów i rozwiązań systemowych w tym zakresie.

Egzemplifikacją takiego ujęcia są wyniki badań kompetencji przeprowadzonych przez OECD wśród 15--latków (R. Kwiecińska i S. Kowal). Porównawcze ujęcie wyników osiągniętych przez polską i fińską młodzież (Finowie zajęli I miejsce w rankingu) pozwala na sformułowanie wniosku, iż nie wystarczy dobry system oświaty, ale trzeba stworzyć równe szanse kształcenia wszystkim obywatelom. A przecież wydawało się wszystkim, że te równe szanse mieli wszyscy, nie było bowiem danych negujących nasze dobre samopoczucie. Wyniki badań uświadamiają decydentom oświaty, że nie jest najlepiej z efektywnością pracy polskiej szkoły. Dość przypomnieć, że w rankingu 32 szkól zajęliśmy 23 miejsce. O ile licealiści wypadli całkiem nieźle, to uczniowie szkól zawodowych np. w teście rozumienia tekstu wypadli bardzo źle (37% nie osiągnęło nawet poziomu pierwszego, najniższego).

Rozprawy i studia zamieszczone w drugiej części tomu dotyczą problematyki wychowawczej. Są skupione wokół nauczyciela (M. Dudzikowa Autorytet nauczyciela i edukacja. Trzy opcje, M. Bogaj Nauczyciele w nowej rzeczywistości społecznej a ich świadomość zawodowa), społecznych problemów rodziny (A. Ryk Tendencje przemian społecznooświatowych w Europie na przykładzie społecznych problemów współczesnej rodziny włoskiej), młodzieży i jej perspektyw życiowym (M. Chy-muk Perspektywy życiowe młodzieży wiejskiej i małomiasteczkowej w okresie dojrzewania), aksjologicznych podstaw rozwoju człowieka (A. Rumiński Wierność prawdzie źródłem rozwoju człowieka).

Artykuł o autorytecie to przegląd raportów (Edukacja. Jest w niej ukryty skarb 1998, Przyszłość świata 2001) i prac zachodnich i polskich pedeutologów na temat nauczyciela i jego pozycji w edukacji. Pozycji tej nikt nie podważa, ale dywagacje na temat roli i autorytetu oscylują wokół autorytetu emancypacyjnego. Nie jest nauczycielem ten, kto posiada wiedzę, ale ten, kto potrafi ją przekazać innym, samemu się permanentnie ucząc oraz okazując pokorę i tolerancję wobec swoich uczniów powiadał Paulo Freire (czołowy ideolog pedagogiki emancypacyjnej).

Omawiana książka adresowane jest do czytelników znających problemy dzisiejszej edukacji, umiejących czytać i interpretować teksty naukowe. To ciekawa lektura, wywołująca u krytycznego czytelnika refleksję i niepokój o losy edukacji. Warto wziąć ją do ręki, bo każdy z artykułów w niej zamieszczonych prowokuje zastanowienia, do szukania literatury na temat omawianego problemu.

Irena Adamek