5332217646

Głosy o książkach

Niech opustoszeje dom jego i niech nikt w nim nie mieszka!

A urządjego niech inny obejmie!

(Dz.A.; 1,20)

Los wskazuje na Madeja, którego imię hebrajskie brzmi: Mattatyah (dar Jahwe). Bóg dopełnił więc świętą liczbę dwanaście i nowy apostoł dołączył do grona jedenastu.

Spośród powołanych przez Jezusa najbliższych współpracowników (rybaków Szymona Piotra, Andrzeja, Jakuba, Jana; celnika Mateusza, Filipa, Bartłomieja, Tomasza, Jakuba syna Alfe-usza, Tadeusza Judy, Szymona Kananejczyka oraz Judasza Iskarioty) w kulturze najczęściej spotykamy Piotra (Skałę, uważanego za pierwszego papieża), Jana, niewiernego Tomasza i Judasza Iskariotę. Nasuwa się pytanie: czy wizerunki tych mężczyzn przedstawiane wielokrotnie w różnych dziełach są odzwierciedleniem ich rzeczywistej działalności, czy raczej ilustracją pewnych typów charakterologicznych, które autorzy zamierzali egzemplifikować?

Jego wyznawców, był człowiekiem tak dwulicowym, chciwym i przekupnym? Kto z rozsądnych ludzi mających pewną pozycję społeczną dla marnego zysku 30 srebrników lub drobnych kwot ze wspólnej kiesy narażałby się na zniewagę swojego środowiska? Czy Chrystus aż tak mógł się mylić wybierając go na swego towarzysza? Tajemnica domniemanego postępku Judasza lub tajemnica relacji Judasz - Chrystus to jedne z najbardziej fascynujących zagadek biblijnych. Ksiądz Stanisław Kobielus dokonał w swojej książce dogłębnej analizy tego problemu, podążając „śladami Iskarioty” zarówno w Biblii, jak i w legendach oraz utworach apokryficznych, a przede wszystkim w dziełach plastycznych.

O Judaszu Iskariocie wspominają zarówno Ewangelie, jak i Dzieje Apostolskie. Choć tej postaci poświęcono zaledwie kilka zdań, w wyobrażeniach kulturowych urosła ona do roli pierwszoplanowego przykładu osoby podłej, nieuczciwej, zakłamanej, godnej najsurowszego potępienia. Przez analogię sytuacji biblijnej na-

Stanisław Kobielus, Ikonografia zdrady i śmierci Judasza. Ząbki 2005

Judasz Iskariota to nie tylko apostoł. Pełnił on we wspólnocie specjalną funkcję. Zgodnie z przekazem Ewangelii był zaufanym uczniem, ponieważ powierzono mu pieczę nad wspólnymi finansami zgromadzenia. Iskariota okazał się jednak złodziejem, który zgodnie z wypowiedzią św. Jana (12,6) „mając trzos, wykradał to, co składano”. Wkrótce objawił się jako jesz- ! cze podlejszy nędznik. To on zgodził się wydać Jezusa dostojnikom żydowskim i wskazał miejsce odpoczynku Nauczyciela. Żadna z Ewangelii nie wskazuje na logiczną przyczynę takiego postępku. Jan sugeruje, iż w Judasza wszedł szatan i zdrada była konsekwencją jego podszeptów.

Z drugiej strony było to wypełnienie się Pisma: „Kto ze mną spożywa chleb, ten podniósł na Mnie piętę.” (J; 13,19)- Trudno uwierzyć jednak do końca w perfidię Iskarioty. Czy Judasz, wskazany przez Jezusa i należący do ścisłego grona

leżałoby zapytać, dlaczego Piotrowe trzykrotne zaparcie się znajomości z Jezusem nie zostało okrzyknięte symbolem ogromnej zdrady? Piotr uważany jest za osobę świętą, która wprawdzie nieco zbłądziła, ale mogła powrócić do grona sprawiedliwych. Komu Judasz aż tak bardzo się naraził, że jego postępek (jakikolwiek by nie był w rzeczywistości) nie zasłużył na szansę rehabilitacji? Oprócz zdrady Jan przypisuje Judaszowi skłonność do kradzieży, choć inne Ewangelie o tym nie wzmiankują. Ksiądz Kobielus podkre-śla, że podobnie rzecz ma się w sytuacji wylania 157

drogiego olejku na stopy Jezusa. Według Ewan- -

gelistów synoptycznych, ową stratą oburzeni byli wszyscy apostołowie, Jan przypisuje tę reakcję tylko Judaszowi, sugerując jego skąpą lub złodziejską naturę.

Stanisław Kobielus przedstawia liczne dowody ikonograficzne z okresu starożytności

Konspekt nr 4/2006 (27)