12 A. DĄBROWSKA, W. WICZK, L. ŁANKIEWIC7.
Związki te mogą być użyte także do syntezy a,a-dwupodstawionych aminokwasów. Proces ten przebiega bez racemizacji [27].
Zadowalającą diastereoselektywność ataku elektrofila zaobserwowano również dla innych związków heterocyklicznych stosowanych przez Seeba-cha — oksazolidynonów. Pełne sprawozdanie na ich temat ukazało się w 1985 r. [28]. Procedura otrzymywania a-AA via oksazolidynony jest analogiczna jak w wypadku imidazolidynonów i została przedstawiona na schemacie 5.
Cyklizacja w obecności czynnika acylującego (PhCOCl) prowadzi do mieszaniny diastereoizomerów syn:and, przy czym przeważający jest izomer syn. Musi on zostać oddzielony metodami chromatograficznymi. Jako zasada stosowany jest dietyloamidek litu (LDEA), dający lepsze rezultaty w tworzeniu enolanu niż LDA. Hydroliza produktu alkilowania może być przeprowadzona w łagodniejszych warunkach (6 M HC1 w temp. wrzenia w obecności FeCl3Si02) niż w wypadku imidazolidynonów.
2,3,5,6-tetrahydro-4H-oksazyn-2-ony są kolejnymi heterocyklicznymi grupami pomocniczymi, stosowanymi w reakcjach alkilowania enolanu glicyny. Szczególne znaczenie mają ich mono-(C5) i di-(C5 i C6) fenylopodstawione pochodne.
Pierwsze z nich stosowane były przez Dellarię i Santarsiero [29] (schemat 6).
Reaktywność enolanu jest ściśle uzależniona od rodzaju rozpuszczalnika i zasady. Przeprowadzone badania [30] wykazały, że optymalne jest zastosowanie mieszaniny THF/DME (DME-dimetoksyetan) lub DME jako medium reakcji i heksametylodisililoamidku sodu w funkcji ząsady. Prawdopodobnie spowodowane jest to dobrymi właściwościami chelatującymi DME, powodującymi zmniejszenie kowalencyjności oddziaływań metal-enolan, a tym samym wzrost reaktywności glicynianu.
Reakcja alkilowania biegnie wysoce stereoselektywnie (C3(R):C3(ó>) > 200:1) dla reaktywnych odczynników elektrofilowych. Dla mniej aktywnych (np. nBul) osiągana diastereoselektywność jest niska (tab. 3).
Stereoselektywność ataku elektrofila na C3 podyktowana jest obecnością grupy fenylowej na atomie węgla C5, która przyjmuje pozycję aksjalną w wyniku oddziaływań występujących, w wypadku jej ekwatorialnego ułożenia, między nią a łańcuchem bocznym grupy ochronnej atomu azotu. Dzięki temu atak R+ następuje od mniej zatłoczonej strony pierścienia oksazynonowego, na sposób and do grupy fenylowej.
Interesujące jest, że w wypadku N-benzylowych oksazynonów otrzymuje się przeciwny diastereoizomer. Głównym produktem jest izomer syn, stosunek izomerów jest jednak dużo niższy (C3(S): C3 (R) ~ 15-18:1) [30]. Aminokwasy otrzymywane są w ciągu reakcji przedstawionych na schemacie 7.
Wydajność chemiczna produktu końcowego jest zadowalająca, nie obserwuje się też znaczącej racemizacji w trakcie kolejnych przemian.