4403041434

Symetria rozumiana najpierw jako przekształcenie geometryczne na prostej, płaszczyźnie, czy w przestrzeni trójwymiarowej, pojawiła się w malarstwie, rzeźbie, architekturze, ale także w przyrodzie (kryształy) i w fizyce. Pojęciu symetrii nadaje się dziś szerszy, ogólniejszy sens. O symetriach można mówić w muzyce. W stochastyce pojawiają się osobliwe wnioskowania przez symetrię (i nie jest to symetria geometryczna). Idea symetrii jest dziś traktowana jako szczególne źródło interdyscyplinarnych poszukiwań jedności przyrody.

Matematyka pojawia się w sztuce ludowej. W monografii opisujemy fenomen krakowskiej szopki, jej projektowanie i sklejanie zaliczając do aktywności matematycznych. Wspominamy o ludowej architekturze, o ludowych haftach i wycinankach w Czechach. W Polsce mamy wiele regionów słynących z ludowych haftów (Bobowa na Sądecczyźnie, Koniaków na Śląsku Cieszyńskim), czy wycinanek (Kurpie, Łowicz). Symetrie w papierowej wycinance uzyskuje się poprzez odpowiednie zginanie papieru. W ten sposób ujawnia się oś symetrii lub jej środek oraz ich rola w tym przekształceniu.

W monografii pojawił się postulat, aby te wytwory sztuki ludowej o wyraźnych matematycznych strukturach, włączać do powszechnego kształcenia matematycznego, ucząc przy tym pewnego lokalnego patriotyzmu (podziw dla tradycji naszych „małych ojczyzn”, w których żyjemy). Są to więc także wychowawcze aspekty integracji sztuki ludowej i matematyki.

W monografii zebrano prace komentujące matematykę w przyrodzie i sztuce oraz prace dotyczące matematyki, przyrody i sztuki w powszechnym kształceniu matematycznym oraz w kształceniu przez matematykę i sztukę. W tym sensie adresatem tej monografii jest także nauczyciel (i to nie tylko nauczyciel matematyki). Zebrane w niej prace mogą (i mają) uświadomić nauczycielowi, a przede wszystkim pracownikom naukowym, którzy tych nauczycieli kształcą, że wokół nas jest sporo (nie zawsze dostrzeganej) ciekawej matematyki. Mamy tu na uwadze nowe spojrzenie na treści i obiekty wykorzystywane w nauczaniu matematyki, w kształceniu matematycznym, a przede wszystkim w kształceniu poprzez matematykę.

Prezentowane w tej monografii prace mają charakter interdyscyplinarny i potwierdzają tezę Hugona Steinhausa, że matematyka pełni rolę pośrednika między materią a duchem.

Adam Płocki

Nowy Sącz, w grudniu 2013 r.