4989292125

W literaturze z zakresu metodologii spotykamy najczęściej rozumienie problemu badawczego, jako pytania lub zbiór pytań. I tak S. Nowak, wybitny polski socjolog pisał, iż: „problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie"".

Ustalenie problemu jest jedną z najbardziej kłopotliwych czynności dla młodego pracownika naukowego, zwłaszcza dla świeżo upieczonego absolwenta wyższej uczelni. Bardzo trudno jest spełnić warunek, aby problem odpowiadał zainteresowaniom i możliwościom intelektualnym doktoranta. Uczy się dokonywać rozróżnień, jakie pytania zawierają w sobie zaciekawienie poznawcze. Problemy badawcze mogą przy bierać różne formy pytań, Na przykład wyróżnia się, co najmniej dwa ich rodzaje:

1)    pytania rozstrzygni^c/tf    rozpoczynają się od partykuły pytajnej „czy"

i można udzielić na niejednej z dwóch wykluczających się odpowiedzi: „tak" lub „nie". Po partykule pytajnej „czy" występuje człon będący zdaniem oznajmującym. W zależności od liczby prezentowanych przez pytanie alternatyw, wyróżniamy pytania rozstrzygnięcia o różnej liczbie członów. Stosunkowo najczęściej formułuje się dwuczłonowe pytania-rozstrzygnięcia. Oto przy kład takiego pytania: „Czy dziecko w wieku trzech lat jest zdolne do myślenia abstrakcyjnego?". W odpowiedzi na to pytanie należy' wybrać jedyną prawdziwą z dwóch alternatyw: „tak - dziecko w wieku 3 lat jest zdolne do myślenia abstrakcyjnego", „nie - dziecko w wieku 3 lat nie jest zdolne do myślenia abstrakcyjnego".

2)    pytania dopełnienia nie ujawniają swoich alternatyw. Podają one tylko ogólny schemat odpowiedzi. Jest nim funkcja zdaniowa. Po podstawieniu odpowiednich wartości w miejsce zmiennej (lub zmiennych) otrzymuje się każdorazowo nowe zdanie - prawdziwe lub fałszywe. Jest ono jedną z możliwych odpowiedzi na pytanie dopełnienia. Oto odpowiedni przykład: „Od którego roku życia dziecko jest zdolne do przeprowadzania operacji formalnych?", jak widać, pytanie to nie ujawnia swoich alternatyw. Prawdziwą, bezpośrednią odpowiedzią na nie jest prawdziwa alternatywa postaci: „Dziecko jest zdolne do przeprowadzania operacji formalnych od... roku życia". W miejsce wykropkowane musimy wstawić konkretną wartość zmiennej (tu: rok życia)¹².

Każde badanie naukowe przebiega według określonych etapów'. Zdaniem Z. Zaborowskiego określenie zagadnienia i formułowanie problemu zapoczątkow uje proces badawczy. Dalszym krokiem jest wysunięcie hipotez i konstrukcja planu badawczego. Rezultatem przeprowadzonego badania są wyniki, które poddawane są opracowaniu, analizie i interpretacji. Według W. Zaczyńskiego koncepcja badań powinna uwzględniać następujące etapy:

1)    etap sytuacji problemowej,

2)    formułowania problemu.

3)    formułowania hipotezy roboczej,

4)    etap rozumowania (przewidywania skutków),

5)    empirycznej weryfikacji hipotezy,

6)    wnioskowania końcowego i opisu wyników badań.

Inną strukturę badań naukowych proponuje M. Łobocki. Jego zdaniem badania naukowe obejmują następujące elementy:

1)    sytuacja problemowa,

2)    formułowanie problemów i hipotez,

3)    wybór terenu badań i osób badanych.

4)    przeprowadzenie badań¹³.

Z istoty problemu naukowego wynika, że badacz musi opracować lub wybrać spośród już sprawdzonych metodę jego rozwiązania. Nie może to być dowolna metoda. Musi ona spełniać kryteria metody naukowej. Nie ma obowiązku wierzyć danemu badaczowi. Zawsze można powtórzyć czyjś eksperyment i sprawdzić, czy czyjeś wyniki są prawdziwe, czy też nie. Jeśli eksperyment był

J. Brzeziński. Metodologia badań psychologicznych, wyd. PWN, Warszawa 2004 r, s. 216. Tamże, s. 21.

http://www.profesor.pl/publikacja,! 3834, Artykuly,Badanie-naukowe-i-jego-struktura