5192605201

66

3.2.5. Rola innowacji

Teoria kontaktów jest jednak jedynym przykładem zastosowania pewnej odcinkowej koncepcji spośród szerszych teorii dyfuzji innowacji. Jak wskazuje badania B. Gruchmana i in. (1987) w tradycyjnej gospodarce socjalistycznej nie można mówić o znacznej roli innowacji w rozwoju regionalnym. Układy regionalne w tym typie gospodarki nie sa układami domkniętymi w procesie tworzenia i rozprzestrzeniania innowacji. Dyfuzja innowacji w sferze produkcyjnej ogranicza sie do małej skali wytwórczej, nie stanowi wiec o dynamice rozwoju regionów, nie jest wiec czynnikiem istotnie wpływajacym na rozwój regionalny. Wyjaśnienia tego zjawiska należy upatrywać w małej innowacyjności gospodarki socjalistycznej jako całości oraz w specyficznym rodzaju efektów mnożnikowych. Małe domkniecie regionów w procesie powstawania i dyfuzji innowacji jest wyraźnym potwierdzeniem zastąpienia mnożników poziomych przez pionowe i wspominana już transformacje administracyjna, przesuwająca proces decyzyjny o wdrożeniu innowacji do wyższych szczebli zarządzania znajdujących sie z reguły poza danym układem regionalnym.

Interesujące rozważania na temat roli mechanizmów poziomych i pionowych w badaniach naukowych (rodzących innowacje) zawiera praca A. J. Katsenelinboingena (1984. ss. 385-388). Wskazuję on, że przewaga mechanizmów pionowych, eliminujących konkurencyjność badan, zawiera znaczna dozę ryzyka ich niepowodzenia, i to niepowodzenia totalnego (jak stało sie to w przypadku prób skonstruowania bomby atomowej w hitlerowskich Niemczech). W pewnym sensie wywody A. J. Katsenelinboingena mogą służyć do wyjaśnienia niewielkiej innowacyjności gospodarki socjalistycznej i braku efektów dyfuzji innowacji. W konkluzji, możemy stwierdzić, że koncepcje J. Friedmanna (1973), zgodnie z którymi innowacja jest głównym czynnikiem polaryzacji w rozwoju regionalnym, nie znajdują zastosowania w gospodarce socjalistycznej.