5192605762

68 P. T. SZYMAŃSKI [2]

I. Wstęp

Aminy katecholowe uznaje się od dawna za istotne regulatory wielu komórkowych procesów biochemicznych. Syntetyzowane z tyrozyny są magazynowane a następnie wydzielane przez chromochłonne komórki rdzenia nadnerczy oraz uwalniane z zakończeń nerwowych neuronów mózgu oraz układu autonomicznego. Uwolnione do szczeliny synaptycznej aminy katecholowe oddziałują z receptorami adrenergicznymi, wyspecjalizowanymi fragmentami błon pre- i postsynaptycznych. Powoduje to oprócz neurotransmisji aktywację szeregu charakterystycznych dla określonych _ttkanek i narządów reakcji metabolicznych. Przykładami są: regulacja przemiany węglowodanów, lipoliza, obwodowy metabolizm hormonów tarczycy, sekrecja amylazy i insuliny a także reakcje związane z procesami skurczów mięśni oraz wiele innych. Reakcje tkanek i narządów zależą od rodzaju docierająccyh do nich katecho-lamin, ich stężenia a także od właściwości czy klasy oddziałujących z nimi receptorów adrenergicznych. Ponadto odpowiedzi komórkowych receptorów adrenergicznych zależą nie tylko od specyfiki określonego narządu lecz również od różnic gatunkowych (1), wieku organizmu (2), temperatury środowiska (3-6), stopnia kolaryzacji błony komórkowej, składu jonowego i pH płynów ustrojowych (7), obecności szeregu metabolitów (8, 9), a także hormonów. Znaczna część amin katecholo-wych pobierana jest zwrotnie przez zakończenia nerwowe układu współ-czulnego na przykład w sercu, śledzionie, płucach i komórkach chro-mochłonnych. Część zaś wydzielonych z pęcherzyków ziarnistych zakończeń nerwowych amin katecholowych, ulega inaktywacji. Zachodzi ona pod wpływem O-metylotransferazy S-adenozylometionina: katechol (EC 2.1.1.6) oraz dezaminującej oksydoreduktazy monoamina:    tlen,

(EC 1.4.3.4).

W pracy zebrano dane dotyczące klasyfikacji i lokalizacji receptorów adrenergicznych, ich budowy i mechanizmów działania.

II. Klasyfikacja i lokalizacja receptorów adrenergicznych

Obecność w komórkach receptorów adrenergicznych specyficznie wiążących aminy katecholowe zasugerował po raz pierwszy Dale (10). Wykazał on, co potwierdziły inne późniejsze badania, że ergotamina, alkaloid sporyszu, znosiła wywoływany działaniem adrenaliny skurcz naczyń, nie hamowała zaś rozkurczu mięśni gładkich oskrzeli, oraz stymulowanych przez adrenalinę fizjologicznych następstw pobudzenia mięśnia sercowego. Podobne działanie jak ergotamina, wykazały haloalkiloaminy, głównie fenoksybenzamina. Późniejsze obserwacje sugerowały dwojaki, często przeciwstawny charakter odpowiedzi fizjologicznych narządów na