5194416820

w piaskowniach), torhanki na torfowiskach niskich i sfagnowych, niektóre inne antropogeniczne wody stojące, rowy i kanały melioracyjne, rowy i kanały związane ze stawami, kanały przemysłowe. W mniejszym zakresie, uwzględniono też zbiorniki reprezentujące siedliska mniej istotne dla ważek i/lub rzadziej spotykane na terenie badań (stawki wiejskie, zbiorniki ozdobne, zbiorniki przeciwpożarowe etc.). Na wszystkich stanowiskach wykonano badania sondażowe, po czym na 146 z nich podjęto systematyczne prace.

Równolegle, w celach porównawczych, prowadzono badania na 630 stanowiskach naturalnych: jeziorach, jeziorach rzecznych, drobnych zbiornikach, torfowiskach niskich i sfagnowych, źródłach, strumieniach i rzekach.

Główne metody badań, to: odłów larw (głównie czerpakiem hydrobiologicznym) oraz obserwacje przyżyciowe imagines, podczas których określano też ich liczebność oraz obserwowano przeobrażenia i behawior rozrodczy. Metodą uzupełniającą był zbiór wylinek. Zebrano w sumie: 39734 larw (w tym 16235 z wód antropogenicznych), 12462 obserwacji jednostkowych imagines (dzień / stanowisko / gatunek) (5676 z wód antropogenicznych) oraz 2743 wylinki (750 z wód antropogenicznych). Stwierdzone ważki podzielono na trzy kategorie: gatunki autochtoniczne (gdy złowiono larwy, zebrano wylinki, obserwowano przeobrażenia lub imagines juwenilne, notowano masowe lub liczne zachowania rozrodcze), gatunki prawdopodobnie autochtoniczne (gdy obserwowano nieliczne zachowania rozrodcze lub liczne imagines w środowisku odpowiednim do rozwoju) oraz gatunki stwierdzone (pozostałe przypadki).

Na badanych stanowiskach określano wybrane właściwości fizyczne i chemiczne wody: temperaturę, pH, przewodnictwo elektrolityczne, zawartość tlenu rozpuszczonego i stężenie tlenu. Mierzono też ich wymiary, powierzchnię i głębokość, a dla zbiorników retencyjnych zbiorników także rozwinięcie linii brzegowej. W oparciu o obserwacje własne, określano też inne istotne cechy: przezroczystość wody, stopień astatyzmu, trofię, obfitość i zróżnicowanie przestrzenne roślinności, dominujące gatunki roślin, ocienienie, sposób użytkowania, dominujący charakter otoczenia danego zbiornika.

Zgromadzone dane poddano analizie ilościowej i statystycznej z wykorzystaniem analiz biocenotycznych (dominacji, frekwencji, podobieństw faunistycznych, współwystępowania), statystycznych (odchylenia standardowego, testu Shapiro-Wilka, współczynnika korelacji liniowej Pearsona, testu Manna-Whitney’a, testu Kruskala-Wallisa, analizy korelacji kanonicznej) i sozologicznych (występowanie i liczebność tzw. gatunków specjalnej troski). Danych do analiz statystycznych nie transformowano (0’Hara i Koetze 2010).

5