5169914911

D

ANIA ŚWIĄTECZNE

Drogocenne, wonne dary

Trzej królowie - kim byli? Mędrcami, Królami, Magami, Kapłanami, uczniami Zoroastry? Mogli to być królowie Tarszyszu i wysp. Według tradycji syjamskiej i orientalnej, w tej wizycie uczestniczyło dwunastu Magów, mimo że, jak to widać na malowidłach w katakumbach rzymskich z II i III wieku, mogło ich być dwóch lub trzech, czterech. Według św. Mateusza są to tylko trzy osoby. Sądzi się, że byli to ludzie mądrzy, a do tego bogaci i pobożni. Wędrując na spotkanie w przekonaniu, że z narodzonym nowym Królem - każdy z nich przyniósł w darze niezwykle kosztowne i wymowne, symbolicznie czy też uczuciowo, dary: mirrę - Kacper, złoto - Melchior, kadzidło - Baltazar.

Mirra - a co to?

iblijna mirra pochodziła z balsamow-ca mirra (Cominiphora abyssinica lub Balsamodendron myrrha) z rodziny osoczynowatych (Burseraceae). Jest to krzew lub małe drzewo. Roślina kolczasta, mocno rozgałęziona o szarej korze, łuszczącej się podłużnymi płatami. Występuje w Arabii, Abisynii, Somalii, Jemenie i Erytrei. Rośnie tam głównie w niższych położeniach górskich na wysokości 2000-3000 m.n.p.m. Zadraśnięta kora balsamowca wydziela bardzo przyjemny zapach. Z pnia tej rośliny wycieka samorzutnie balsamiczna żywica, w większej ilości z miejsc przeciętych, zranionych, niż z miejsc o nieuszkodzonej korze. W starożytności najwyżej ceniono mirrę wyciekającą z pędów nieuszkodzonych i młodych, niż z pędów starych, zranionych. Wyciekające krople żywicy zastygają na korze w postaci słabo przezroczystych ziaren i grudek lub całych nawisów, przybierających barwę żółtą lub brunatną. Żywica charakteryzuje się konsystencją scukrzonego miodu, smakiem korzennym, gorzkim. Zawiera ona ok. 10 procent wonnego olejku, stąd też cechuje się wyjątkowo przyjemnym i silnym zapachem. Zebraną, zastygłą, wysuszoną masę mirry - zależnie od przeznaczenia - destyluje się dla otrzymania olejku lub uciera na proszek, służący do wyrobu kapsułek, pastylek itp.

Do innych roślin typu mirrodajnych należą m.in.: balsamowiec Szimpera (Commi-phora schimperi) z rodziny osoczynowatych (Burseraceae) i styrakowiec benzoesowy (Styrax benzoin) z rodziny styrankowcowa-tych (Styracaceae). Do tego typu roślin zaliczyć też trzeba drzewo balsamowe, drzewo sandałowe i drzewo kamforowe.

Kadzidło - czy wiemy?

produkcji najbardziej wartościowych kadzidłodajnych żywic, najczęściej wykorzystywana jest roślina znana jako kadzidło Cartera (Bobwellia carteri) z rodziny osoczynowatych (Bursenaceae). Jest to wieczny zielony krzew lub niskie drzewo. Występuje na pustynnych terenach Bliskiego Wschodu (Arabia Południowa) i Afryki (Somalia. Etiopia). Ze zranionej kory tej rośliny, lub z obciętych jej gałęzi wycieka kadzidłodajna żywica, która zastyga w miejscu zranienia rośliny lub kapie na podłoże. Zbieranie zastygłej masy kadziła (z kory roślin lub z mat na podłożu) może odbywać się przez cały rok. Jednak najlepszą jakością odznacza się żywica zebrana w porze suchej. W procesie jej destylacji otrzymuje się prawie bezbarwny olejek, a po moździerzowaniu - proszek barwy zółtobrą-zowej, przypominający z wyglądu surowy bursztyn. Otrzymane preparaty z żywicy kadzidłowej zawierają 4 do 7 procent olejku aromatycznego. Stąd też żywica ta, podczas spalania, wydziela niezwykle przyjemny, specyficzny zapach.

Do produkcji kadzidłodajnych żywic służą i inne rośliny. Chodzi tu głównie o kilka gatunków kadzidłowców (m. in. Boswcllia bhan-dajiana, B. neglecta i B. papyrifera) z rodziny osyczynowatych (Bursenaceae) oraz o styrakowca lekarskiego {Styrax offi-cinalis) z rodziny styrankowcowatych {Sty-raceae). Kadzidłowce występują głównie na Bliskim Wschodzie. Styrakowiec jest rośliną Azji Mniejszej i Europy Południowej.

Symboliczne, duchowe i praktyczne znaczę* nie mirry i kadzidła

łoto, z uwagi na swą materialną wartość, zawsze fascynowało ludzi. Od czasów przedrzymskjch do niedawna - cena kadzidła lub mirry równa była cenie złota, lub nawet wyższa. Według M. Jordana, za 10 ml kadzidła (prawdopodobnie olejku kadzidło-wego) płaci się ok. 400 dolarów, czyli nieco więcej niż za 28 gramów złota! Balsamiczny aromat z mirry jest jednym z najstarszych znanych, opisywanych i stosowanych na ziemi. W Starym Testamencie mirra opisana jest jako składnik olejków świętych i jako perfumy. Ten drogocenny balsam wyrabiany był w Arabii i to ona właśnie doprowadziła do rozwoju ważnych szlaków wymiany handlowej na Bliskim Wschodzie, wiodących z Arabii do Palestyny i Syrii, z Somalii i Nubii do Etiopii, a prawdopodobnie też z Arabii do Chin. Maści kadzidłowej używano m. in. do usuwania zmarszczek. To z tego powodu królowa Hatshepsut (1512-1482 p.n.e.) wysłała do Puntu (prawdopodobnie w Etiopii) pierwszą, bardzo kosztowną wyprawę botaniczną po żywe, zdolne do uprawy sadzonki roślin kadzidłowych. Przywiezione sadzonki tej rośliny uprawiano w ogrodach królowej, dbającej o piękną cerę. Świadczą o tym zachowane do dzisiaj ślady tego wyjątkowego ogrodu botanicznego w Luksorze. W roku 1342 Chan Kataju przesłał papieżowi Benedyktowi XII, obok innych cenności, także mirrę.

Woń kadzidła to jedna z najpiękniejszych w świecie. Kiedy otwarto grób Tutenchamona, z naczyń, w których pozostawiono faraonowi perfumy kadzidłowe, unosił się zapach po perfumach sprzed 3000 lat. Nowonarodzony Jezus nie był pierwszym, jeśli chodzi o obdarowanie mirrą i kadzidłem. Według legend, sam Bóg obdarzył Adama kadzidłem i mirrą, by złagodził sobie ból po wypędzeniu z raju.

MIRRA

Bliskim Wschodzie mirra miała szerokie zastosowanie, przede wszystkim do wyrobu środków perfumeryjnych i farmaceutycznych. W starożytności używano jej także przeciwko chorobom układu oddechowego i chorobom przewodu pokarmowego. Do obecnej pory preparaty produkowane z mirry cenione są za właściwości hipnotyczne i antyseptyczne. Starożytni lekarze z Grecji i Rzymu pierwsi zastosowali mirrę zewnętrznie do leczenia ran. a wewnętrznie jako środek wspomagający trawienie i wywołujący menstruację. Od tego czasu z mirry produkuje się uznane środki przeciwzapalne i wchodzące w skład past do zębów i płynów do płukania ust oraz lek pomocny w zwalczaniu próchnicy zębów i chorób dziąseł. W starożytności mirra, rozpuszczana w winie, stanowiła napój hipnotyczny i antyseptyczny. Podawany był on skazanym na najcięższe

8

wiadomości Uniwersyteckie: grudzień 2006