5399619864

Sporów z Marshallem McLuhanem ciąg dalszy 9

kultury, wskazuje na znacznie istotniejszy aspekt holistycznego postrzegania rzeczywistości przez niego. Zwraca uwagę na fakt, iż McLuhan (w przeciwieństwie do innych badaczy tego obszaru: Havelock, Ong) skupia się nie tylko na aspekcie najbardziej widocznym, mianowicie modyfikacji życia całych społeczeństw, ale także (a nawet przede wszystkim) na oddziaływaniu nowych technologii na życie jednostek⁸.

W pracy McLuhana zatytułowanej Medium is the Message po raz pierwszy technologie przedstawione są jako swoiste przedłużenie, tudzież poszerzenie (ekstendencja) możliwości człowieka⁹.

McLuhan tworzy „mit powrotu”: zasługą nowych technologii elektronicznych jest powrót do społecznej rzeczywistości z okresu przed alfabetyzacją. Technologie elektroniczne, zdaniem McLuhana, są sprawnym narzędziem do tego, by zniwelować negatywne, jego zdaniem, skutki alfabetyzacji i zaprowadzić ,jedność”¹⁰.

Wirtualna rzeczywistość dostępna dzięki nowym technologiom pozwala na swoistą rozmowę „tu i teraz”, pierwotną, afirmowaną przez McLuhana formę komunikacji. Rzeczywistość wirtualna łączy to, co sztuczne (wytworzone), z tym, co realne i naturalne. Stanowi mechaniczne przedłużenie zmysłów, które pozwala jednostce przenosić się w odległe miejsca. Odnosząc się do przewagi mediów elektronicznych nad tradycyjnymi McLuhan pisze: „media elektroniczne przenoszą nas w miejsca, do których chcemy dotrzeć. Kiedy rozmawiamy przez telefon, nie znikamy nagle, by pojawić się w innym miejscu, tak, jak to się zdarzyło Alicji w Krainie Czarów, my nadal pozostajemy tu, a nasz rozmówca znajduje się tam”¹¹.

Ta teoria wydaje się budzić największe kontrowersje. Zdaniem K.T. Toepliza Mcluhańska analiza elektronicznych środków masowego przekazu konstytuuje optymistyczną teorię kultury¹². Wydaje się, iż właśnie owego optymizm nie mogą McLuhanowi darować jego oponenci. Wizji środka przekazu będącego jednocześnie przesłaniem wytwarzającym nową, rządzącą się własnymi prawami rzeczywistość kulturalną, która odbuduje poczucie wspólnoty.

McLuhan nie chciał polemizować z sądami wartościującymi. Odpowiadając na wątpliwości Heisenberga¹³ stwierdza, że niezależnie od wartości widoczny jest wpływ techniki (konkretnie techniki elektrycznej, gdyż do niej nawiązywał Heisen-berg) na codzienne sposoby percepcji i postępowania, które aktywują w naszych umysłach procesy typowe dla umysłów prymitywnych. Kultura druku, która umożliwiała postęp techniczny, wyposaża człowieka w język myślenia, lecz jednocześnie nie przygotowuje go do radzenia sobie z językiem stworzonej przez

⁸    J. Andrews, McLuhan Reconsidered, http://www.mcluhan.utoronto.ca, 15.11.2004.

⁹    E. McLuhan, F., Zigrone, Essential McLuhan, Londyn 1997.

¹⁰    Ibidem, ss. 54-55.

¹¹    Ibidem, ss. 45-52.

¹²    K.T. Toeplitz, słowo wstępne [w:] Miller, op. cit., s.7.

¹³    W. Heisenberg, The Phisicist's Conception of Nation, 1958.