5783291639

Daniel Maciejak: Kryzys gospodarczy w Rosji w latach 1991-96 150

1. Przegląd Rosji i jej gospodarki¹

Rosja jest państwem federacyjnym leżącym w Europie Wschodniej i Azji (Syberia, rosyjski Daleki Wschód, Północny Kaukaz). Jest to największy kraj świata - jego powierzchnia wynosi 17,1 min km² Graniczy z 14 krajami: na zachodzie - z Finlandią Norwegią Estonią Łotwą Litwą Białorusią a poprzez obwód kaliningradzki - z Polską Dużo dłuższa granica południowa ciągnie się do środkowej Azji i dzielona jest od zachodu z Ukrainą Gruzją Azerbejdżanem, Kazachstanem, Mongolią Chinami i Koreą Północną Północne obszary kraju leżą nad morzami: Barentsa, Wschodniosyberyjskim, wschodnie - nad Morzem Ochockim, a południowo- zachodnie nad Morzem Japońskim. Ponadto Rosja posiada dostęp do Morza Bałtyckiego na zachodzie (obwód kaliningradzki), jak również do Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego na południowym wschodzie.

Do czasu rozpadu ZSRR w 1991 roku Rosja była największą republiką związkową. Obecnie Rosja jest federacją złożoną z 21 republik, 49-ciu obwodów, 6 krajów, jednego obwodu autonomicznego, 10-ciu okręgów autonomicznych, dwóch miast wydzielonych (Moskwa i Petersburg). Głową państwa jest prezydent wybierany w powszechnych wyborach na 4-letnią kadencję. Ma on szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej².

Organem władzy ustawodawczej jest 2-izbowy parlament - Zgromadzenie Federalne, składający się z izby wyższej - Rady Federacji (kadencja 2 lata, 178 członków), oraz izby niższej - Dumy Państwowej (kadencja 4 lata, 450 deputowanych).

Rosję zamieszkuje 148,4 min mieszkańców (ok. 9 osób/km²), przy czym 80 % tej liczby skupia się w europejskiej części państwa (łącznie z Uralem).

73,8 % ludności Rosji mieszka w miastach, z których największe to: Moskwa 8,49 min mieszkańców, Sankt Petersburg 4,28 min, Niżnij Nowgorod 1,4 min, Nowosybirsk 1,4 min. Federacja Rosyjska skupia w swoich granicach niezwykłą mozaikę ludów -zamieszkuje ją ponad 60 narodowości, z których 82 % to Rosjanie, 4% -Tatarzy, 3 % -Ukraińcy, 0,6 % -Niemcy, 11,4 % -inne narodowości.

Główną gałęzią rosyjskiej gospodarki jest przemysł ciężki, którego podstawę stanowią ogromne zasoby surowcowe. Bogate złoża rudy żelaza występują na Płw. Kolskim, na obszarze Kurskiej Anomalii Magnetycznej (zasoby ponad 55mld t, w tym 30 mld t rud bogatych - o zawartości 52-66 % metalu) i przy granicy z Ukraina oraz na Syberii. Bogate są także złoża metali nieżelaznych: miedzi (Ural, Zabajkał), cynku i ołowiu (Jakucja i obwód magadański), niklu i kobaltu (rejon Norylska i na Płw. Kolskim), wolframu i molibdenu (Kaukaz Pn. i Daleki Wschód) oraz boksyty (pn. Ural, Płw. Kolski i Syberia). Wydobywane jest także złoto (obwód magadański) i diamenty (Lakucja - 13 min karatów w 1991 roku). Bogate i różnorodne są również złoża surowców chemicznych,

1

   Źródła: Goskomstat, Bank Światowy i in.

2

   Nowa encyklopedia powszechna PWN, t.5, Warszawa 1996, s.576.