5895614158

238 ARTYKUŁY

więcej kaset, niż na to pozwalały zawarte umowy⁴¹. Natomiast całkowicie jednoznaczna pod względem prawnym była chyba jedynie sprawa tak kiedyś popularnych punktów wymiany kaset czy wideoklubów. Komitet Kinematografii nigdy nie wydał ani jednego zezwolenia na prowadzenie takiego punktu, bez względu na to, czy wprowadzał on odpłatność za prowadzone przez siebie usługi, czy też wymiana odbywać się miała bez jakichkolwiek opłat. Próbą wskrzeszenia tej instytucji była powołana 31.05.1991 r. Partia V — Partia Właścicieli Magnetowidów, wykorzystująca formułę organizacyjną partii politycznej w celu zalegalizowania działalności gospodarczej polegającej na organizacji w całym kraju tzw. „klubów V”, które miały zapewnić niczym nieskrępowany dostęp klientów do filmów na kasetach wideo⁴².

Środowiska związane z produkcją nagrań wideograficznych przez kilka lat oczekiwały uchwalenia przez Sejm nowego prawa autorskiego, które w jednoznaczny sposób objęłoby ochroną należne im prawa. Po blisko 4 latach prac, ustawa została uchwalona 4.07.1994 r.⁴³. Obejmowała ona znacznie szerszą materię niż wcześniejszy akt z 1952 r., zapewniając producentom o wiele większe uprawnienia. Utworom audiowizualnym poświęcono cały rozdział 6 ustawy (Przepisy szczególne dotyczące utworów audiowizualnych), zawierający m.in. określenie, że: „Autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego przysługują producentowi” (art. 70 ust. I)⁴⁴. Ustawa wzbogacona została o regulacje dotyczące praw pokrewnych (rozdział 11), obejmujących prawa do wykonań artystycznych utworów, do radiowo-telewizyjnych nadań programów oraz do fonogramów i wideogramów. Postanowienia te określają, że producentowi przysługuje „wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z (...) wideogramu w zakresie: 1) zwielokrotniania określoną techniką, 2) wprowadzania do obrotu, 3) najmu, 4) dzierżawy” (art. 94 ust. 2). Wyłączność prawa do zwielokrotniania wideogramu oznacza, że sporządzenie choćby jednej kopii bez zgody uprawnionego jest już naruszeniem jego praw, mogącym pociągnąć za sobą odpowiedzialność cywilną i karną. Z kolei wyłączność praw producenta do wprowadzenia wideogramu do obrotu oznacza, że wszelkiego rodzaju pierwsze przeniesienia własności egzemplarza (sprzedaż, darowizna czy też zamiana) mogą się odbywać wyłącznie przez uprawnionego lub za jego zezwoleniem. Wprowadzenie takie wyczerpuje prawa producenta, co nie dotyczy jednak najmu i dzierżawy (czyli czynności wykonywanych przez wypożyczalnie), które obejmuje zakres jego praw⁴⁵.

W ustawie znacznie rozszerzono zakres ochrony prawnokarnej. Do wideogramów zastosowanie mają art. 116-118, wprowadzające odpowiedzialność za ich rozpowszechnianie bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom, utrwalanie lub zwielokrotnianie oraz nabywanie, pomaganie w zbyciu, przyjmowanie albo

⁴¹ I. Sadowska: Wdeomafta. „Wad. Kult." 1995 nr 17 s. 4.

^4J E. Czarlo&zcwska: Uśmiech polskiej demokracji? „Film" 1992 nr 9 s. 28.

⁴⁵ Por. przyp. 1

⁴⁴    P. Ślęzak: Odrębne przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dotyczące utworów audiowizualnych. „Prz. Ustawod. Gosp1995 nr 12 s. 31-31

⁴⁵    M. Mozgawa, J. Szczotka: Ochrona fonogramów i wideogramów. „Rzeczpospolita" 1994 nr 256 a. 18.