o Fakt główny;
o Fakty dowodowe, czyli poszlaki; o Fakty procesowe;
o Normy techniczne (ale zob. wyrok SN z 12.11.73 r., II KR 285/72); o Prawo obce, międzynarodowe.
• Postępowanie cywilne
o Art. 227 kpc28
o Faktyczna podstawa roszczenia, w tym:
• Fakty prawotwórcze;
■ Tamujące powstanie prawa;
■ Niweczące prawo, o Normy techniczne;
o Prawo obce;
o Zwyczaj, w tym zwyczaj obcy; o Zasady doświadczenia (sądy ogólne i wiedza naukowa); o Także prejudycjalne wyroki kamę (art. 11 kpc29).
• Postępowanie administracyjne
o Art. 75 § 1 kpa30 o „Stan prawny”?
■ Dopuszczalny dowód na obowiązywanie norm. Organem rozstrzygającym nie jest organ sądowy. Organ rozstrzygający nie zawsze ma przygotowanie prawnicze.
Co to jest poszlaka?
• Poszlaka, czyli fakt dowodowy, lub uboczny - okoliczność, która nie należ)' do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (faktu głównego), ale pozwala wnioskować o okolicznościach należących do tej podstawy
• Przykład:
o Zabójstwo, świadek, ginie B. Świadek - dowód na fakt główny. Ale możliwe, że nie będzie świadka, o A był u B w mieszkaniu w trakcie czynu - 1 poszlaka.
o Widział ktoś A, gdy opuszczał mieszkanie po zdarzeniu - 2 poszlaka. Czy to świadcz)', że on go zabił? Nie, ale ma charakter faktu pobocznego.
o Przeszukanie - w mieszkaniu A znaleziono broń, z której postrzelono B - 3 poszlaka, o A przyłapał B ze swoją żoną tydzień wcześniej - 4 poszlaka.
Surogaty udowodnienia
• Postępowanie karne - art. 168 kpk: „Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. To samo dotyczy faktów znanych z urzędu, należ)'jednak zwrócić na nie uwagę stron. Nie wyłącza to dowodu przeciwnego.”
27 Alt. 170 kpk. § I. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
28 ArL 227 kpc. Przedmiotem dowodu sq fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.
29 Art 11 kpc. Uslalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się ir postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.
10 ArŁ 75 kpa. § I. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.