604494977

Rozdział 1. Podstawowe definicje związane...

jednak, wyłaniają się pewne problemy, związane między innymi z faktem, że wiele tradycji nie zostało nigdy udowodnionych, zatem niewiele wiadomo na temat ich naukowych czy racjonalnych podstaw. Poza tym, również z racji swojej natury, pewne tradycje mogą uniemożliwiać czy utrudniać poszukiwania alternatyw. Już prace Walkera (1967), badające pewne rutynowe (i niejako rytualne) czynności pielęgniarskie, wskazywały, że pewne typowe procedury, takie jak mierzenie u pacjenta temperatury, tętna czy obserwacja częstości oddechów mogą mieć charakter dysfunkcyjny. Badania te stanowią przykład potencjalnej krytycznej oceny pewnego zwyczaju lub tradycji przed arbitralną akceptacją ich jako czynność prawidłową w absolutnym sensie. Obecnie w coraz większym stopniu jest podnoszona opinia, że większość czynności pielęgniarskich opiera się właśnie na tradycji, zwyczajach i podłożu kulturowym, nie zaś na rzetelnych dowodach naukowych.

3.2.    Autorytet.

W naszym złożonym społeczeństwie w każdej dziedzinie można napotkać autorytety — osoby będące specjalistami i udzielające tzw. ekspertyz. Przez cały czas ludzie zmuszeni są do podejmowania decyzji odnośnie kwestii, w których nie mają bezpośredniego doświadczenia, naturalne staje się zatem pokładanie zaufania w osądzie ludzi, mających autorytet na danym polu czy to z racji specjalistycznego wykształcenia, czy też doświadczenia. Jako źródło wiedzy i rozumienia rzeczywistości, osoby te cechują jednak pewne braki. Autorytety nie są nieomylne, zwłaszcza jeżeli ich osąd oparty jest głównie na doświadczeniu osobistym, niemniej jednak często opinia ich nie ulega podważeniu, podobnie jak w przypadku tradycji. Można zrozumieć, że praktyka zawodowa byłaby znacznie utrudniona gdyby każda porada i opinia osoby kształcącej pielęgniarki ulegała kwestionowaniu i podważaniu, z drugiej jednak strony kształcenie byłoby niekompletne, jeżeli studenci nie mogliby zadawać pytań takich jak: Skąd ekspert (nauczyciel) o tym wie? Jakie są dowody na to, że kwestie przeze mnie przyswajane są prawidłowe i prawdziwe?

3.3.    Doświadczenie kliniczne, metody prób i błędów oraz intuicja.

Konkretnym i funkcjonalnym źródłem wiedzy w pracy pielęgniarskiej jest osobista praktyka kliniczna. Ważną cechą ludzkiego umysłu jest zdolność do uogólniania, rozpoznawania pewnych regularności oraz przewidywania w oparciu o poprzednie obserwacje. Pomimo niewątpliwej wartości takich doświadczeń, mają one również poważne ograniczenia jako źródło dowodów naukowych. Po pierwsze, osobiste doświadczenia każdej pojedynczej osoby są znacznie ograniczone. Pielęgniarka może np. zauważyć, że u dwóch czy trzech pacjentów po zabiegu chirurgicznym obserwuje się podobne wzorce snu. Obserwacja ta może doprowadzić do pewnych interesujących odkryć z możliwymi implikacjami dla procesu pielęgnacji, lecz czy spostrzeżenia jednej osoby mogą usprawiedliwiać szerokie zmiany w modelu opieki? Innym ważnym ograniczeniem jest fakt różnego odbioru i różnej oceny tego samego zjawiska przez różne osoby.

W związku z doświadczeniem klinicznym pozostaje metoda prób i błędów. W tym podejściu, próbuje się różnych alternatywnych metod, zanim zostanie odkryta najlepsza i najbardziej korzystna. Prawdopodobnie każdy człowiek stosował tę metodę w swoim życiu, również życiu zawodowym. Na przykład, wielu pacjentów może nie

Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy 2011 13